18.9.10

Θεόφιλος revisited




Η κυρία Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα δε διαβάζει Σεφέρη. Μικρό το κακό, θα πει κάποιος. Κι όμως, στην περίπτωση της "αξιολόγησης" του Θεόφιλου θα της έκανε καλό. Πολύ καλό. Θα την έσωζε από ένα ναυάγιο. Το ναυάγιο που προκύπτει όταν δίπλα σε μια εγκυκλοπαιδική διάθεση έρχεται να κολλήσει, σαν από μηχανής Θεός, το marketing.
Ωστόσο, πρέπει να λέει καλά ανέκδοτα. Αυτό με την αγορά πολύ μου άρεσε.


Γιώργος Σεφέρης – Θεόφιλος  
                                                                                                         
 Μι φορ κι ναν καιρό, καθς λένε, νας φούρναρης παράγγειλε σ᾿ να φτωχ ζωγράφο νά τονε ζωγραφίσει τν ρα πο φούρνιζε ψωμιά. ζωγράφος ρχισε ν δουλεύει, κα ταν καταπιάστηκε ν εκονίσει τ φουρνιστήρι, ντ ν τ φτιάξει ριζόντιο, σύμφωνα μ τν προοπτική, τ φτιαξε κάθετο δείχνοντας λο του τ πλάτος· πειτα, μ τν διο τρόπο, ζωγράφισε πάνω στ φουρνιστήρι κι να καρβέλι. Πέρασε νας ξυπνος νθρωπος κα το επε: «Τ ψωμ τσι πο τ βαλες, θ πέσει». ζωγράφος ποκρίθηκε, χωρς ν σηκώσει τo κεφάλι: «ννοια σου· μόνο τ ληθιν ψωμι πέφτουν· τ ζωγραφισμένα στέκουνται· λα πρέπει ν φαίνουνται στ ζωγραφιά!».
Τ παραμύθι ατ μο θυμίζει ναν πολ μεγάλο τεχνίτη, πο πειδ κριβς «λα πρέπει ν φαίνουνται στ ζωγραφιά», στορίζοντας τν ποψη το Τολέδου, βγαλε π τ μέση μ τ δικαίωμα τς τέχνης του, τ νοσοκομεο το Δν Χουν Ταβέρα κα τ τοποθέτησε σ᾿ να χάρτη, μεγάλος τεχνίτης, τ ξέρετε, εναι Κρητικς Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, κα ζωγράφος το παραμυθιο εναι Μυτιληνις Θεόφιλος Γ. Χατζημιχαήλ, «λλοτε πλαρχηγς κα θυροφύλαξ ν Σμύρν».
παραβολή μου δν εναι σέβεια. Γιατ μεγάλη διάκριση δν εναι νάμεσα στος πολ μεγάλους κα στος μικρότερους τεχνίτες, πο ξεκιν τς περισσότερες φορς π μι γκυκλοπαιδικ μι τουριστικ διάθεση, λλ νάμεσα σ᾿ κείνους πο φεραν στω κα μι σταγόνα λάδι στ φάρο τς τέχνης κα σ᾿ κείνους πο παρξή τους εναι γι τν τέχνη διάφορη. Τ πρτο ζήτημα δν εναι ποις εναι μεγάλος κα ποις εναι μικρός, λλ ποις κρατάει τν τέχνη ζωντανή. νας πό τους λάχιστους νθρώπους πο βλέπω σ μι πηγ ζως γι τ σύγχρονη ζωγραφική μας εναι Θεόφιλος. Τ ψωμιά του δν πεσαν, στέκουνται, γι ν μεταχειριστ τ δικά του τ λόγια· στέκουνται κα θρέφουν.”


Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα
Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης

“Κατ΄ αρχάς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για ναΐφ ζωγράφο. Εναν ασπούδαστο και άτεχνο καλλιτέχνη,ο οποίος όμως έχει ορισμένα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία στο έργο του. Γιατί ο Θεόφιλος έκανε συνθέσεις με αξιοθαύμαστο τρόπο,είχε μια ισοτονική αρμονία στα έργα του και μετέφρασε χρωματικά την ελληνική ύπαιθρο με τρόπο που δεν κατόρθωσαν άλλοι ζωγράφοι. Για όλα αυτά τον εκτιμώ πολύ. Και δεν είναι περίεργο που τον λάτρεψε η γενιά του ΄30 αφού αυτός είχε υλοποιήσει τα ιδανικά της, χωρίς φυσικά να το ξέρει. Πρέπει όμως να κρατάμε τα πράγματα στο επίπεδό τους και να τοποθετούμε τους καλλιτέχνες στις σωστές τους διαστάσεις. Να σταματήσουμε να βλέπουμε τον Θεόφιλο δίπλα στον Παρθένη, στον Γύζη ή στον Μόραλη. Αυτό είναι λάθος. Ο Θεόφιλος είναι ο μόνος καλλιτέχνης του οποίου ολόκληρο το έργο έχει κηρυχθεί εθνική πολιτιστική κληρονομιά. Δεν είναι υπερβολή; Μπορείς να κηρύξεις ως πολιτιστική κληρονομιά κάποια έργα, όχι όμως τον καλλιτέχνη. Εκτός κι αν είναι ο Φειδίας. Ο Θεόφιλος ζωγράφιζε παντού, ακόμη και σε μαξιλαράκια. Κηρύσσεις τα μαξιλαράκια πολιτιστική κληρονομιά; Είναι και λίγο αστείο...

Σήμερα πάντως, στη διεθνή αγορά τέχνης δεν θα είχε καμία θέση. Γιατί η αγορά αυτή κινείται με άλλα κριτήρια και νόμους. Κανείς Ελληνας δεν μπορεί να εισχωρήσει εκεί, ούτε καν οι δικοί μας μεγάλοι. Και ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Στις δημοπρασίες που γίνονται στο Λονδίνο τα ελληνικά έργα πάνε μόνο σε ελληνικά χέρια, ποτέ σε ξένους.” 


photo: Angelo Bronzino - Allegoria del trionfo di Venere


No comments:

Post a Comment