14.4.11

Το σαχλό ζεϊμπέκικο του Νίκου




Με αφορμή τη συνέντευξη του Νίκου Κούνδουρου.                                                                                    http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=393433&h1=true


 Ο Νίκος Κούνδουρος, ο αλλοτινός επαναστάτης. Σχετικό τώρα αυτό βέβαια. Βρέθηκε κάποτε, όπως λέει και ο ίδιος, στην κόψη του σπαθιού την τρομερή. Καμιά φορά, πρέπει να πολεμήσεις, ανεξαρτήτως διάθεσης.

 Όπως και να ‘χει, η ταινία του Ο Δράκος (1956), η κορυφαία του δημιουργία, έκρυβε επανάσταση μέσα της. Κυοφορούσε επανάσταση. Αυτό γιατί στάθηκε απέναντι απ’ όλα τα άλλα. Στάθηκε μόνο του∙ περήφανα, με τόλμη.

  Ο Κούνδουρος λοιπόν αντέδρασε, πρόσφατα, όπως ο επαναστάτης που δεν έχει Θεό μέσα του. Πληγωμένο θεριό, τυφλωμένο από την ήττα. Άνθρωπος των όπλων, εκεί που σίγασε η δύναμη τους, τη στιγμή που το σώμα του άρχισε να γερνά επικίνδυνα, η δύναμη της θέλησης εξασθένησε. Η δύναμη που χωρίς αυτήν ξεπέφτεις... ξεπέφτεις χαμηλά. Εκεί που το φυλετικό και το ταξικό είναι ισόνομα.

 Αυτή η, λίγο πολύ μεταφυσική, δύναμη εγγυάται στον άνθρωπο την δυνατότητα αποφυγής πρόσκρουσης στα βράχια της οργής και του πανικού εκεί που η σκέψη θολώνει και η γλώσσα, σαν άλλη σφαίρα Εαμίτικη, αναπτύσσει ιλιγγιώδη ταχύτητα (και δε ξέρει τι λέει, οι λέξεις όλες ένα τουρλουμπούκι). Στα βράχια που προσέκρουσε ο Κούνδουρος προσκρούουν κατά τόπους, μικροαστοί, δειλοί, κακομοίρηδες. Επίσης, οι «πολύ άνθρωποι». Δε θα έλεγα πως αυτός είναι κάτι απ’ όλα αυτά. Ίσως το τελευταίο.

 Άλλωστε, ο επαναστάτης που δεν έχει Θεό μέσα του, μα ιδεολογήματα μεταμφιεσμένα σε ιδεολογία, κι αυτή φορεμένη από τις ιστορικές συνθήκες που καμιά φορά σε εξαναγκάζουν να λάβεις θέση, κάποια στιγμή, πιθανότατα, θα σταθεί γυμνός απέναντι μας. Θα είναι όμως μια απεχθής γύμνια. Μια ξαφνική γύμνια που μονάχα τρομάζει, που αναστατώνει το θυμικό σου, δε θα ‘ναι η γύμνια ενός Θεού.

 Οι Τρύπες κάποτε ζητούσαν επιτακτικά από τον Άλλον να «φανερώσει τη μάσκα που κρύβει κάτω από τη μάσκα που φορά». Ήταν μια ενθουσιώδης νεανική απαίτηση εκφρασμένη με οργή και ένταση συνοδεύομενη από μια ωραία μελωδία. Κι αυτό γιατί στην πραγματικότητα ήταν πολύ εύκολο να φανερωθεί το αληθινό πρόσωπο-μάσκα που δήθεν κρυβόταν κάτω από τη μάσκα. Χρειαζόταν μονάχα να κοιτάξεις τις τάσεις της εποχής, τις κοινωνικές συνθήκες, τι είδους άτυπο κοινωνικό συμβόλαιο είχε υπογραφεί εκείνη τη χρονική στιγμή, ακόμα και σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Η γύμνια του Άλλου θα φανερωνόταν μπροστά σου σε κλάσματα του δευτερολέπτου...

 Δε νομίζω πως ο Τσε Γκεβάρα δεν είχε Θεό. Εκείνος άλλωστε τον κάλεσε στα βουνά της Βολιβίας να του πάρει τη ζωή, μια ζωή με νόημα, όχι σαν τις άλλες (σεβαστές και ιερές και οι δύο, φυσικά). Επίσης, ο Τσε Γκεβάρα ήταν κι αυτός ο ίδιος ένας Θεός. Σίγουρα θα εκτιμούσε τον William Blake δηλαδή. Αυτά είναι τα δικά του λόγια:

The solidarity of all progressive forces of the world towards the people of Vietnam today is similar to the bitter irony of the plebeians coaxing on the gladiators in the Roman arena. It is not a matter of wishing success to the victim of aggression, but of sharing his fate; one must accompany him to his death or to victory. [1] 

 Ο Κούνδουρος, αντίθετα, ήταν ένας στρατιώτης. Έπαιρνε εντολές από τους ανώτερους του, καμιά φορά ίσως και από την καύλα του. Δεν είναι το ίδιο, φυσικά. Ο στρατιώτης είναι εύκολο να παραστρατήσει∙ αυτό είναι μία υπολογίσιμη πιθανότητα. Ο Θεός όμως δεν μπορεί να προδώσει τον ίδιο του τον εαυτό. Ούτε την ιδεολογία του, ιδεολογία από τις κανονικές. Ένας Θεός άλλωστε στέκεται πάντοτε γυμνός, δεν έχει να κρύψει κάτι.

 Αξίζει να αναρωτηθεί κανείς αν έχει συναντήσει κάποιον άνθρωπο στη ζωή του ο οποίος δε θα είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να σταθεί γυμνός ανάμεσα σε καλοντυμένους κύριους και κυρίες που θα είχαν για θέμα συζήτησης την στράτευση του καλλιτέχνη. Να σταθεί γυμνός ανάμεσα τους αλλά να μην το κάνει σαν πράξη διαμαρτυρίας. Να σταθεί φυσικά, σαν να ‘ναι το πιο φυσικό πράγμα του κόσμου όλου, να ‘ταν σαν να ‘πινε κάποιος λίγο νερό έπειτα από πεζοπορία μιας ώρας στον Ταΰγετο.

 Αυτοί οι Θεοί που βρίσκονται ανάμεσα μας θα δώσουν μονάχα μια συνέντευξη στη ζωή τους. Μία και μοναδική. Όπως το έκανε ο σπουδαίος Αμερικανός λογοτέχνης Cormac McCarthy. Θα πουν τα πράγματα με το όνομα τους, όπως τα ονοματίζουν αυτοί δηλαδή, θα σταθούν γυμνοί μπροστά στον φακό της κάμερας ή και στον ήλιο, και μετά θα αναχωρήσουν για τον τόπο κατοικίας τους. Μακριά από ανθρώπους οι οποίοι υπερθεματίζουν ύπουλα... «το οποίο (σπίτι) λεηλατήθηκε... (άποψη του δημοσιογράφου της συνέντευξης)».  [Όχι πως μας φταίνε οι δημοσιογράφοι τώρα... Το έθεσε σωστά άλλωστε ο McCarthy: “you work your side of the street and Ill work mine”.]

 Σαν να ‘ταν οι ληστές οι «βάρβαροι» του Ξέρξη. Σαν να ‘ταν όλα πόλεμος*. Σαν να ‘ταν ο Νίκος Κούνδουρος πνευματικός άνθρωπος, που λένε. Δεν είναι∙ ο Νίκος Καρούζος είναι. Σαν να ‘ταν ο Νίκος Κούνδουρος επαναστάτης. Δεν είναι∙ ο Τσε Γκεβάρα είναι. Σαν να μην ήταν ο Νίκος Κούνδουρος απλά ένας ενδιαφέρων άνθρωπος που έζησε μια ενδιαφέρουσα ζωή και που σαν τέτοιος άνθρωπος, λέει και μαλακίες (και αρλούμπες). Ένας Λόγος χυλός. 




*Ας παραδεχτούμε ότι είναι όλα πόλεμος λοιπόν. Αμέσως μετά θα τους αναφέρουμε δύο λέξεις: ταξικός πόλεμος. Κάτι μου λέει ότι τότε θα μιλήσουν για αγάπη, ίσως και για Θεό (τον χριστιανικό). Σαν να λέμε δηλαδή, λέμε ότι μας συμφέρει, μονάχα όταν μας συμφέρει, γιατί έτσι μας συμφέρει.








No comments:

Post a Comment