 | ||||
| Alex Majoli / A patient of Leros Psychiatric Hospital and a care worker lie in the sun on a Leros beach, 1994. |
Το ιστορικό κέντρο. Απειλή. Γκέτο. Κόλαση. Έγκλημα. Μετανάστης. Κόλαση. Παρανομία. Πρέζα, πόρνες και λεφτά. Τσαντάκηδες. Παραεμπόριο. Το ιστορικό κέντρο.
Όταν ακούω το ιστορικό κέντρο απειλείται, ή κατακρεουργήθηκε, κάτι με πιάνει. Αν προσέξει κανείς, οι εννιά στους δέκα όταν αναφέρονται δημόσια για το πρόβλημα που έχει ανακύψει με τη ζωή στις γύρω από την Ομόνοια περιοχές, ξεκινάνε ή τελειώνουν τον προβληματισμό τους με την έκφραση, “κάτι να γίνει με το ιστορικό κέντρο ρε παιδιά”.
Η ευκολία της πρότασης είαι αποκαλυπτική: το “κάτι να γίνει” δεν μπορεί να σηματοδοτεί τίποτε άλλο από το να καθαρίσει, να ξεβρωμίσει, να καλλωπιστεί ο τόπος. Πρακτικά, αυτό δεν μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο από το να απομακρυνθούν, συλληφθούν, εξαφανιστούν από προσώπου γης όλοι αυτοί οι οποίοι δημιουργούν-αποτελούν το πρόβλημα.
Στο Μεταξουργείο το πρόβλημα είναι οι τοξικομανείς που συσσωρεύτηκαν μετά από μια αναγκαστική κάθοδο των μυρίων. ΄Οταν πλάκωσε η αστυνομία στης Ομόνοιας τα μέρη, κάτι μήνες τώρα, αυτοί κατηφόρισαν. Άλλοι εκτοπισμένοι, Αφγανοί κυρίως, σουλατσάρουν σπάζοντας τα αυτοκίνητα κατοίκων και επισκεπτών των οίκων ανοχής στα πέριξ του Μεταξουργείου. Μια επίσκεψη το βράδυ περιλαμβάνει το περπάτημα πάνω σε θρύψαλλα σπασμένων τζαμιών αυτοκινήτων∙ θρύψαλλα παντού. Οι πόρνες δεν φαίνεται να πειράζουν κάποιον∙ μα δεν μπορεί, θα ‘ρθει και η σειρά τους. Αργά ή γρήγορα.
Οι κάτοικοι της περιοχής, Έλληνες και ξένοι, αποτελούν και αυτοί ένα κάποιο πρόβλημα. Αφού δεν θα είναι σε θέση να συμμετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι του νέου εξευγενισμένου Μεταξουργείου, τι τους χρειαζόμαστε κι αυτούς; Άσε που δεν γνωρίζουν και τίποτα από τέχνη! Θα τους εκδιώξουμε κι αυτούς, νόμιμα, ειρηνικά και ωραία. Νόμο της ζωής θα το ονομάσουμε, θα επικαλεστούμε τους άφθαρτους φυσικούς νόμους.
Εγώ τουλάχιστον δυσκολεύομαι να φανταστώ να λειτουργούν τα μπορδέλα όταν το Μεταξουργείο θα γίνει το μέρος το οποίο όλοι ονειρεύομαστε. Όλοι ναι, φυσικά. Πρώτα πρώτα εκείνος ο επιχειρηματίας ο οποίος έχει επενδύσει στην αναβάθμιση της περιοχής. Έχοντας αγοράσει-μισθώσει μια σειρά (πολλά) από κτίρια κτλ, επιθυμεί σφόδρα, καιρό τώρα, να μεταπωλήσει και να δει τα λεφτά του να πιάνουν τόπο. Η γκαλερί της Ρεβέκκας Καμχή έχει εγκατασταθεί καιρό τώρα στην περιοχή και καταλαβαίνω πως η εν λόγω κυρία τα ‘χει βάψει μαύρα. Το όνειρο, ίσως και όνειρο ζωής, να δει τη συγκεκριμένη περιοχή να γίνεται αυτό το τουρλουμπούκι που όλο και αναφέρουν χρησιμοποιώντας λέξεις όπως, νέοι καλλιτέχνες, λοφτ, εστιατόρια, γκαλερί, μπαράκια, αναπόσπαστα στοιχεία μιας γκουρμέ ζωής, έχει πάρει αναβολή. Ουδέν μεμπτόν (ή περίπου).
Αναρωτιέμαι βέβαια, τι απ’ όλα αυτά μπορεί να με αφορά.
Εγώ όταν σκέπτομαι το Μεταξουργείο και τα προβλήματα του, αλλού πάει ο νους μου (οι προαναφερθείσες λέξεις δεν παρεισφρύουν στην κουβέντα με τον εαυτό μου, όχι). Π.χ. πώς θα γίνει αυτές οι κοπέλες που εργάζονται σκληρά, και κάποιες απ’ αυτές (μάλλον πολλές) είναι θύματα εξαναγκαστικής πορνείας, να αποκτήσουν μια κάποια νομοθεσία πάνω από το κεφάλι τους ώστε να τις προστατεύσει. Πώς θα γίνει να υπάρξει μια πιο ικανοποιητική νομοθεσία ώστε να αλλάξουν, όσο το δυνατόν, οι όροι ζωής αυτών των γυναικών, οι οποίες είναι αναμφίβολα έρμαια ενδιαφερόντων τρίτων. Συμβαίνουν αυτά, το γνωρίζω, άλλωστε και στην Ολλανδία που επιλήφθηκαν του θέματος υπό μια διαφορετική οπτική γωνία, οι νταβατζήδες και τα κυκλώματα κάνουν και εκεί την εμφάνιση τους. [1]
Πάει και αλλού ο νους μου. Πώς θα γίνει οι ασθενείς τοξικομανείς να βρουν την υγειά τους. Ξέρετε τώρα, κέντρα περίθαλψης-αποτοξίνωσης και όλα αυτά τα περίεργα. Ίσως τότε να σταματήσει να τους αντικρύζει ο κόσμος σαν θηρία. Είναι θηρία, έχουν και σύνδρομα στέρησης άλλωστε, αλλά ας σκεφτούμε πόσο θηρίο θα γινόταν η κυρία Καμχή αν την πληροφορούσε κάποιος πως το σύνολο της σύγχρονης τέχνης είναι "κουλτούρα για το λαό," πως είναι πασαλείμματα για αυτούς που πασαλείβουν τα μούτρα τους με άφτερ σέιβ κάθε πρωί. Ή, πόσο θηρίο θα γινόταν άραγες αυτός ο επενδυτής αν τον πληροφορούσαν πως μια γειτονιά, ένας τόπος, δεν είναι τσιφλίκι ενός επενδυτή και ο εξευγενισμός (gentrification) μιας περιοχής, είναι απεχθής για όλους εκείνους που δεν αποκομίζουν χρηματικό όφελος ή δεν τους συγκινεί η ιδέα των νέων καλλιτεχνών να την αράζουν σε κάποιο λοφτ (όχι! αυτό το τελευταίο δεν πρόκειται περί αξιώματος της ομαλοποίησης της κοινωνικής ζωής ενός τόπου). Είναι συγκλονιστικό να σκεφτεί κανείς ότι μια ολόκληρη γειτονιά θα αλλάξει άπαξ και διά παντός και με έναν συγκεκριμένο τρόπο (αν και αυτός μάλλον αδιαφορεί για τον τρόπο), επειδή το επιθυμεί ένας ιδιώτης με την συμπαράσταση κάποιων «οραματιστών» με πράσινες ευαισθησίες και «κινηματικές μεθόδους» που βρίσκονται σε ακριβώς παράλληλη τροχιά με τις «αντι-εξουσιαστικές μεθόδους» του ΓΑΠ. [2] (Δυστυχώς, πολλοί συναινούν. Αυτοί είναι εκείνοι που σκορπίζουν τον εαυτό τους ώστε να μη χάσουν κανένα επεισόδιο από το διαρκώς ανατροφοδοτούμενο θέαμα του να παίζεις με τα κουβαδάκια σου [3]).
***
Ο σκηνοθέτης Μενέλαος Καραμαγγιώλης στήνει την κάμερα του στην Ιάσωνος και καταγράφει την «ανθρωπογεωγραφία» των επισκεπτών των οίκων ανοχής. Ενδιαφέρεται λέει για τη “διαχείριση της γκαύλας” του κοσμάκη. Κατόπιν εισέρχεται στο ρεστοράντ δίδυμο αδελφάκι μιας γκαλερί που βρίσκεται ακριβώς πάνω στην Ιάσωνος για να εξασκηθεί στην ωμοφαγία. [4] Είναι αλήθεια πως οι καλλιτέχνες συνήθως προηγούνται των εξελίξεων, γενικώς και ειδικώς.
Όταν διοργανώθηκε το πρώτο ReMap (μάντεψε ποιος έβαλε τη χερούκλα του στη διοργάνωση, εκείνος ο επενδυτής ντε!), κάποιοι ξεσπιτώθηκαν για τα καλά ώστε να βρεθούν διαθέσιμοι χώροι για τα παιχνίδια θησαυρού των καλλιτεχνών-επισκεπτών. [5] Δικό μου είναι το σπίτι, ότι θέλω το κάνω. Συμβαίνουν αυτά, είναι σκληρός ο κόσμος που ζούμε. Ούτε να τα βάλεις με τσι καλλιτέχνες είναι εύκολο∙ λεπτά ζητήματα αυτά, δεν μπορείς να περιμένεις ότι είναι ακτιβιστές ώστε να δράσουν αναλόγως, ούτε ότι είναι θεωρητικοί ώστε να σκεφτούν αναλόγως. Άλλη η δουλειά τους, άλλη η λειτουργία τους. Άλλοτε χρήσιμη μόνο γι’ αυτούς τους ίδιους και διάφορους παρατρεχάμενους, κάποιες φορές χρήσιμη και για εμάς.
Η προ τριετίας επέλαση τους ήταν το προμήνυμα της τωρινής επέλασης. Οι καλλιτέχνες είπαμε, προηγούνται∙ τι έπεται ποικίλλει ανάλογα αν έχουμε να κάνουμε με τον Μαρινέτι και το πάθος του για μέταλλο και ατσάλι ή τους καταστασιακούς και το πάθος τους για ελευθερία και ελευθεριότητα. Στην περίπτωση μας, οι καλλιτέχνες-άποικοι του Μεταξουργείου, φέρνουν τα φώτα, πολλά φώτα.
Όταν στήνεται η κάμερα του Καραμαγγιώλη τα φώτα ζαλίζουν το αντικείμενο της «ανθρωπογεωγραφίας» του (που βρίσκεται σε παράλληλη τροχιά με τη «ψυχογεωγραφία» του ReMap [6]). Ο σκηνοθέτης βιντεοσκοπεί το παρελθόν (μάλλον όμως πως αποκρύπτει τη μυρωδιά των ούρων), αυτό που ήτανε η Ιάσωνος (φυσικά όχι από πάντοτε) και σηματοδοτεί τη νέα εποχή. Στήνει ένα ανταρτοπόλεμο∙ το προπύργιο-καταφύγιο του ειδικεύεται στην ωμοφαγία, οπωσδήποτε χρήσιμο skill να αποκτήσει κανείς στους περίεργους καιρούς που ζούμε.
Ένα παράδοξο είναι η φαινομενική άγνοια του σκηνοθέτη όσον αφορά το ποιόν των θηραμάτων του. Μάλλον επιλέγει να ξεχάσει πόσο μαζικό είναι το πλήθος που τριγυρίζει στα τσακισμένα κτίρια που στεγάζεται ο αγοραίος έρωτας (πολλές πολλές χιλιάδες). Ίσως και να μην κυκλοφορεί πολύ στο Μεταξουργείο ή να μην επισκέπτεται τις λαϊκές αγορές. Τα φώτα της κάμερας του δεν αρκούν από μόνα τους να φοβίσουν τα πλήθος που έρχεται από το παρελθόν∙ όταν φωτίσει η γειτονιά για τα καλά από τα γυαλιστερά χαμόγελα του νέου κύματος αποίκων το οποίο θα κάνει ουρές έξω από τα ωμοφαγικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα που θα στεγαστούν στους αναπαλαιωμένους χώρους στη γειτονιά, το πλήθος θα τρέξει να κρυφτεί έως ότου αποχωρήσει με την ουρά στα σκέλια για άλλες, νοτιότερες πολιτείες.
Έτσι γινόταν πάντα, σύμφωνοι. Δηλαδή, κύκλους κάνει το πράγμα. Από τα κρατικά οχυρά γκέτο-πορνεία με αστυνομική εποπτεία μέχρι και τη δεκαετία τα μέσα της δεκαετίας του ’50, περάσαμε στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Και από τα νέα - ανοιχτά αυτήν τη φορά - γκέτο σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης από το ’80 και έπειτα, μέχρι την τωρινή επαναδιαπραγμάτευση του θέματος. [7] Η Αγορά έχει κάνει την σαρωτική εμφάνιση της∙ νέα κλειστά γκέτο ετοιμάζονται (supermarket του sex, πολυδαίδαλα πορνοmall ή κάπως έτσι τελοσπάντων), αυτήν τη φορά υπό την εποπτεία επιχειρηματιών. Οι ετεροτοπίες των οίκων ανοχής θα συντροφεύουν επ’ αόριστον την κοινωνική ζωή. [8]
Ο χρήστης ναρκωτικών, υπάρχει και δεν υπάρχει, όπως και οι μη νόμιμοι μετανάστες άλλωστε, αποτελούν και αυτοί μια ετεροτοπία. Κατανοώ την αγανάκτηση της Δήμητρας Γαλάνη, κάτοικος Κεραμεικού από το 1998. [9] Μίλησε για μια κάποτε υποβαθμισμένη πολυπολιτισμική περιοχή που μετατράπηκε σε κόλαση.
Αλήθεια, τι να απέγιναν εκείνοι οι κάτι χιλιάδες μουσουλμάνοι της Θράκης που την έβγαζαν στο Κεραμεικό-Γκάζι. Σκορποχώρι φαντάζομαι. Εμένανε λοιπόν η έγνοια μου, είναι πως δε θα τους συναντήσω ποτέ στο δρόμο∙ δε θα μάθω πως είναι η κοψιά των προσώπων τους Τι; Να πάω στην Ανατολική Θράκη να τους δω να μου φύγει το άχτι; Τότες, αν είναι έτσι, γιατί δεν πάνε οι άλλοι στο Σόχο να δουν πως είναι και μας ζαλίζουν τόσα χρόνια για το πανεθνικό στόχο δημιουργίας ενός “Σόχο της Αθήνας;”
Έχω επισκεφθεί το Σόχο. Μου άρεσε.
But... the world is a rather complex place. Αν παραδοθείς στην υστερία που έρχεται από κάθε πλευρά (“κάτι να γίνει με το ιστορικό κέντρο ρε παιδιά”), τα πράγματα περιπλέκονται (με την αυστηρή προϋπόθεση ότι επιθυμείς, τη βρίσκεις ρε παιδί μου, να βάζεις και λίγη αλήθεια μέσα στις αναζητήσεις σου). Όσο θα συναινείς στην αγανάκτηση της Δήμητρας Γαλάνη, τόσο η αλήθεια θα απειλείται.
Επανέρχομαι εκ νέου με κατανόηση για το θέμα της Γαλάνη. Στα Εξάρχεια δεν άντεξαν, πάνε πολλά χρόνια βασάνων, και τους πετάξαν κλωτσηδόν, βαποράκια και χρήστες, από την πλατεία. Εκεί βέβαια μίλησε η γειτονιά, ποιοτικές διαφορές πάντα θα υπάρχουν (δεν είναι όλα ίσα και όμοια). Είμαι καλοπροαίρετος∙ δε θα αμφιβάλλω για τις προθέσεις της Γαλάνη. Θα αντισταθώ όμως στην υστερία, δε θα βουτήξω τα χέρια μου στο ψέμα.
Με ενδιαφέρει να μάθω γιατί λειτουργούσε ο ΟΚΑΝΑ στη Σοφοκλέους. Γιατί οι εκδιδόμενες είναι πολίτες με λιγότερα δικαιώματα. Αναρωτιέμαι τι θα απογίνει ο λούμπεν πληθυσμός αφότου κατέβει πανηγυρικά (στα εγκαίνια θα φωνάξουμε όλα τα free press∙ τα ποτά τα βάζει το Dewars) το κύμα των Αγρίων. Για το υπόλοιπο του πληθυσμού της γειτονιάς, ξέρω, υπάρχει και η τηλεόραση (μέχρι να ανέβουν πολύ τα νοίκια). "Αφήνεται" άραγες μια γειτονιά να ρημάξει; Από ποιους; Για ποιους λόγους; [10]
Τέτοια όμορφα ερωτηματάκια θα ήθελα να θέσω. Έως ότου να απαντηθούν (ποτέ) ώστε να δούμε το θέμα “κάτι να γίνει με το ιστορικό κέντρο ρε παιδιά” από τη σωστή οπτική γωνία, καλό θα ήταν να αποφεύγει κανείς την υστερία και τον πανικό μιλώντας για την εγκληματικότητα. Είναι πάνω στον πανικό που χάνει κανείς τον έλεγχο∙ όταν αυτό το "κανείς" γίνει και πολυπληθές, η μυρωδιά της καμμένης σάρκας αρχίζει να μυρίζει πολύ έντονα.
[6] Στο ίδιο.
[8] Στο ίδιο.
Δες:
‘ReMapKM 2. O εξευγενισμός της περιοχής, οι αρχιτέκτονες, οι καλλιτέχνες και η πόλη σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης.’ http://tinyurl.com/2fnzg9z
Ανάπλαση Κέντρου, konteiner 011 (Nοέμβριος 2010, Βλέμμα_Πόλη, σ. 28). http://www.konteinermag.blogspot.com/
No comments:
Post a Comment