Death is blue
Originally uploaded by Shrimaitreya
[...] Εκείνο που είναι όντως καινούργιο με την έκθεση «Bodies» στην Τεχνόπολη, η οποία αυτές τις ημέρες προσελκύει ορδές περιέργων, είναι η πρωτοφανής ωμότητα της κυριολεξίας. Η έκθεση πετσοκομμένων ανθρώπινων πτωμάτων σε γελοίες στάσεις σαρκάζει με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο την τέχνη και υποβιβάζει μακάβρια τη ζωή: μας καλεί να προσυπογράψουμε τη μεταμόρφωση του κόσμου μας σε ορθολογικά ελεγχόμενο νεκροτομείο, να πανηγυρίσουμε το ότι μας έχει κλαπεί όχι μόνο το σώμα αλλά και ο ίδιος ο θάνατός μας. Ότι το εγχείρημα δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί αισθητικά με καμία έννοια μαρτυρείται από την ανάγκη των διοργανωτών να το τονώσουν με μια ένεση επιστημονικότητας... [...] Η δουλική υπόκλιση της «τέχνης» στην επιστημονική αυθεντία, και δη την ιατρική, είναι ο ασφαλέστερος δείκτης του τέλους τού φιλελεύθερου αστικού πολιτισμού, του ολοκληρωτικού μέλλοντος των κοινωνιών μας, που έχει όλο και περισσότερο τη σφραγίδα ενός υγειονομικού σωφρονισμού.
[...] Συμπτωματικά διάβαζα τις ημέρες αυτές ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νήσος, τον συλλογικό τόμο της Δήμητρας Μακρυνιώτη, Περί θανάτου. Η πολιτική διαχείριση της θνητότητας (Αθήνα 2008). [...] Στάθηκα στο κείμενο του Geoffrey Gorer, Η πορνογραφία του θανάτου (σελ. 73-81) διότι μου φάνηκε ότι, αθέλητα κι εκ των υστέρων, επιτρέπει ακριβώς μια εννοιοποίηση της εμπειρίας των «Bodies». Βασική του παρατήρηση (που συμπίπτει με τις ιστορικές περιοδολογήσεις του Aries ή του Vovelle) είναι ότι τον 20ό αιώνα, ιδίως στις αγγλοσαξωνικές χώρες, συντελέστηκε μια μετατόπιση της σεμνοτυφίας από σεξουαλικές αναπαραστάσεις και πράξεις προς τον ίδιο τον θάνατο. Ήταν προϊόν της αιφνίδιας «απόκρυψης» του θανάτου στις νεοτερικές κοινωνίες - και κάθε μεθοδευμένη απόκρυψη, όπως ξέρουμε, γεννά συνοδευτικές ηδοβλεπτικές παρορμήσεις. Η οιονεί πορνογραφική ανταπόκριση του κοινού σε μια τέτοια έκθεση (όπως ακριβώς είχε προβλεφθεί από τους διοργανωτές της) πηγάζει, πιστεύω, από αυτό το διφορούμενο καθεστώς του θανάτου στις κοινωνίες μας: αν οι βικτωριανοί είχαν απωλέσει το σώμα τους, εμείς έχουμε απωλέσει τον θάνατό μας - και η οδύνη αυτής της απώλειας τροφοδοτεί εσωτερικά μιαν ακόρεστη, ακατάσχετη θανατολαγνεία.
του Φώτη Τερζάκη
Μολονότι το σύμπαν της τέχνης είναι διαποτισμένο απ΄τον θάνατο, η τέχνη αποκρούει τον πειρασμό να δώσει νόημα στον θάνατο. Για την τέχνη, ο θάνατος είναι ένας σταθερός κίνδυνος, κακοτυχία, σταθερή απειλή μέχρι και σε στιγμές ευτυχίας, θριάμβου, εκπλήρωσης. (Ως και στον Τριστάνο, ο θάνατος παρεμένει ατύχημα, διπλό ατύχημα του ερωτικού φίλτρου και της λαβωματιάς. Ο ύμνος στον θάνατο είναι ύμνος στον έρωτα). Όλα τα βάσανα γίνονται αρρώστεια που οδηγεί στον θάνατο –μολονότι η αρρώστεια ενδέχεται να γιατρευτεί. Το La morte des pauvres [ θάνατος των φτωχών] μπορεί να είναι κάλλιστα απελευθέρωση∙ η φτώχεια είναι δυνατόν να καταργηθεί. Κι όμως, ο θάνατος παραμένει η άρνηση η εγγενής στην κοινωνία, στην ιστορία. Είναι η τελική ανάμνηση των περασμένων –στερνή ανάμνηση όλων των δυνατοτήτων που εγκαταλείφθηκαν, όλων όσων θα μπορούσαν να ειπωθούν και δεν ειπώθηκαν, όλων των χειρονομιών που δεν έγιναν, όλων των τρυφεροτήτων που δεν δείχθηκαν.
του Χέρμπερτ Μαρκούζε, Η αισθητική διάσταση, εκδ. Νησίδες (1998), σελ. 64.
Η ζωή είναι αλλού παρόλο που είμαστε ήδη εδώ, απλώς είναι λίγοι που το βλέπουν. Οι περισσότεροι απλώς υπάρχουν, λίγοι ζουν, γιατί λίγοι ξέρουν ότι θα πεθάνουν, οι άλλοι πιστεύουν ότι είναι αθάνατοι. Εμείς δεν έχουμε χρόνο για την αθανασία.
Έχουμε χρόνο για τη ζωή;
Ναι, και μόνο.
Νίκος Λυγερός, συνέντευξη στην εκπομπή "Η Ζωή είναι αλλού".
No comments:
Post a Comment