II. Thanatos

Allan Hise - Jewish cemetery

 “Ζούμε στην Εποχή του Πτώματος, της Κωματώδους Κατάστασης και της Χίμαιρας. Αυτό που είναι σημαντικό τώρα, δεν είναι τόσο πολύ αυτό που συνιστά τη ζωή, αλλά μάλλον τι εννοούμε με τον θάνατο. Τα νεκρά σώματα δεν αποσυντίθενται (αν πλαστικοποιηθούν), τα νεκρά σώματα μπορεί να επανέλθουν (αν διατηρηθούν σε κρυογονικές συνθήκες). Και τα σώματα σε κωματώδη κατάσταση μπορούν να διατηρηθούν στη ζωή με υποστηρικτικά συστήματα. Τα σώματα γίνονται όλο και περισσότερο υβριδικά συστήματα ανθρώπου - μηχανής. Οι μεταβατικοί χώροι πολλαπλασιάζονται εκεί όπου νέα σύνορα και όρια συνεχώς επανασχηματίζονται, επανακατασκευάζονται και επαναξιολογούνται. Τα σώματα είναι ασαφή. Η Fractal και Phantom Σάρκα, πολλαπλασιάζεται. Δεν ξέρουμε αν είμαστε εδώ ή εκεί, αν είμαστε ζωντανοί ή νεκροί και ίσως αυτό δεν θα αποτελεί πια σημαντική διαφοροποίηση!”

Stelarc, συνέντευξη στην Άννα Χατζηγιαννάκη

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_05/09/2010_413513

 “You know, Plato says philosophy’s a meditation on and a preparation for death. By death what he means is not an event, but a death in life because there’s no rebirth, there’s no change, there’s no transformation without death, and therefore the question becomes: How do you learn how to die? Of course Montaigne talks about that in his famous essay “To Philosophize Is to Learn How to Die.” You can’t talk about truth without talking about learning how to die because it’s precisely by learning how to die, examining yourself and transforming your old self into a better self, that you actually live more intensely and critically and abundantly. So that the connection between learning how to die and changing, being transformed, turning your world upside down, inverting your world the way in which that famous play by Ludwig Tieck** highlights so that you actually are in a different kind of zone, you have a new self.” […]

 “The conversation with the dead is one of the great pleasures of life. My God, somebody who is sitting there reading Chekhov, Beckett, reading Toni Morrison – you are not in any way dead, in many ways you are intensely alive. I mean, when my dear brother Simon reads Wallace Stevens in his wonderful book Things Merely Are, he’s very much alive. It’s impossible to be dead and dull reading Wallace Stevens’s intricate and subtle plays of mind. So it’s true that you might be socially isolated because you’re in the library, at home and so on, but you’re intensely alive. In fact you’re much more alive than these folk walking the streets of New York in crowds, with no intellectual interrogation and questioning going at all. But if you read John Ruskin, or you read Mark Twain, or, my God, Herman Melville, you almost have to throw the book against the wall because you’re almost so intensely alive that you need a break! It’s time to take a break, get a little dullness in your life, take Moby-Dick and throw it against the wall the way Goethe threw von Kleist’s work against the wall. It was just too much.”

Cornel West

http://www.stopsmilingonline.com/story_detail.php?id=1277

http://www.stopsmilingonline.com/story_detail.php?id=1280&page=2

Εδώ Μεταξουργείο: η (μοδέρνα) τέχνη του εξευγενισμού

Alex Majoli / A patient of Leros Psychiatric Hospital and a care worker lie in the sun on a Leros beach, 1994.

Το ιστορικό κέντρο. Απειλή. Γκέτο. Κόλαση. Έγκλημα. Μετανάστης. Κόλαση. Παρανομία. Πρέζα, πόρνες και λεφτά. Τσαντάκηδες. Παραεμπόριο. Το ιστορικό κέντρο.

Όταν ακούω το ιστορικό κέντρο απειλείται, ή κατακρεουργήθηκε, κάτι με πιάνει. Αν προσέξει κανείς, οι εννιά στους δέκα όταν αναφέρονται δημόσια για το πρόβλημα που έχει ανακύψει με τη ζωή στις γύρω από την Ομόνοια περιοχές, ξεκινάνε ή τελειώνουν τον προβληματισμό τους με την έκφραση, “κάτι να γίνει με το ιστορικό κέντρο ρε παιδιά”.

Η ευκολία της πρότασης είαι αποκαλυπτική: το “κάτι να γίνει” δεν μπορεί να σηματοδοτεί τίποτε άλλο από το να καθαρίσει, να ξεβρωμίσει, να καλλωπιστεί ο τόπος. Πρακτικά, αυτό δεν μπορεί να σημαίνει κάτι άλλο από το να απομακρυνθούν, συλληφθούν, εξαφανιστούν από προσώπου γης όλοι αυτοί οι οποίοι δημιουργούν-αποτελούν το πρόβλημα.

Στο Μεταξουργείο το πρόβλημα είναι οι τοξικομανείς που συσσωρεύτηκαν μετά από μια αναγκαστική κάθοδο των μυρίων. ΄Οταν πλάκωσε η αστυνομία στης Ομόνοιας τα μέρη, κάτι μήνες τώρα, αυτοί κατηφόρισαν. Άλλοι εκτοπισμένοι, Αφγανοί κυρίως, σουλατσάρουν σπάζοντας τα αυτοκίνητα κατοίκων και επισκεπτών των οίκων ανοχής στα πέριξ του Μεταξουργείου. Μια επίσκεψη το βράδυ περιλαμβάνει το περπάτημα πάνω σε θρύψαλλα σπασμένων τζαμιών αυτοκινήτων∙ θρύψαλλα παντού. Οι πόρνες δεν φαίνεται να πειράζουν κάποιον∙ μα δεν μπορεί, θα ‘ρθει και η σειρά τους. Αργά ή γρήγορα.

Οι κάτοικοι της περιοχής, Έλληνες και ξένοι, αποτελούν και αυτοί ένα κάποιο πρόβλημα. Αφού δεν θα είναι σε θέση να συμμετέχουν στο κοινωνικό γίγνεσθαι του νέου εξευγενισμένου Μεταξουργείου, τι τους χρειαζόμαστε κι αυτούς; Άσε που δεν γνωρίζουν και τίποτα από τέχνη! Θα τους εκδιώξουμε κι αυτούς, νόμιμα, ειρηνικά και ωραία. Νόμο της ζωής θα το ονομάσουμε, θα επικαλεστούμε τους άφθαρτους φυσικούς νόμους.

Εγώ τουλάχιστον δυσκολεύομαι να φανταστώ να λειτουργούν τα μπορδέλα όταν το Μεταξουργείο θα γίνει το μέρος το οποίο όλοι ονειρεύομαστε. Όλοι ναι, φυσικά. Πρώτα πρώτα εκείνος ο επιχειρηματίας ο οποίος έχει επενδύσει στην αναβάθμιση της περιοχής. Έχοντας αγοράσει-μισθώσει μια σειρά (πολλά) από κτίρια κτλ, επιθυμεί σφόδρα, καιρό τώρα, να μεταπωλήσει και να δει τα λεφτά του να πιάνουν τόπο. Η γκαλερί της Ρεβέκκας Καμχή έχει εγκατασταθεί καιρό τώρα στην περιοχή και καταλαβαίνω πως η εν λόγω κυρία τα ‘χει βάψει μαύρα. Το όνειρο, ίσως και όνειρο ζωής, να δει τη συγκεκριμένη περιοχή να γίνεται αυτό το τουρλουμπούκι που όλο και αναφέρουν χρησιμοποιώντας λέξεις όπως, νέοι καλλιτέχνες, λοφτ, εστιατόρια, γκαλερί, μπαράκια, αναπόσπαστα στοιχεία μιας γκουρμέ ζωής, έχει πάρει αναβολή. Ουδέν μεμπτόν (ή περίπου).

Αναρωτιέμαι βέβαια, τι απ’ όλα αυτά μπορεί να με αφορά.  

Εγώ όταν σκέπτομαι το Μεταξουργείο και τα προβλήματα του, αλλού πάει ο νους μου (οι προαναφερθείσες λέξεις δεν παρεισφρύουν στην κουβέντα με τον εαυτό μου, όχι). Π.χ. πώς θα γίνει αυτές οι κοπέλες που εργάζονται σκληρά, και κάποιες απ’ αυτές (μάλλον πολλές) είναι θύματα εξαναγκαστικής πορνείας, να αποκτήσουν μια κάποια νομοθεσία πάνω από το κεφάλι τους ώστε να τις προστατεύσει. Πώς θα γίνει να υπάρξει μια πιο ικανοποιητική νομοθεσία ώστε να αλλάξουν, όσο το δυνατόν, οι όροι ζωής αυτών των γυναικών, οι οποίες είναι αναμφίβολα έρμαια ενδιαφερόντων τρίτων. Συμβαίνουν αυτά, το γνωρίζω, άλλωστε και στην Ολλανδία που επιλήφθηκαν του θέματος υπό μια διαφορετική οπτική γωνία, οι νταβατζήδες και τα κυκλώματα κάνουν και εκεί την εμφάνιση τους. [1]

Πάει και αλλού ο νους μου. Πώς θα γίνει οι ασθενείς τοξικομανείς να βρουν την υγειά τους. Ξέρετε τώρα, κέντρα περίθαλψης-αποτοξίνωσης και όλα αυτά τα περίεργα. Ίσως τότε να σταματήσει να τους αντικρύζει ο κόσμος σαν θηρία. Είναι θηρία, έχουν και σύνδρομα στέρησης άλλωστε, αλλά ας σκεφτούμε πόσο θηρίο θα γινόταν η κυρία Καμχή αν την πληροφορούσε κάποιος πως το σύνολο της σύγχρονης τέχνης είναι "κουλτούρα για το λαό," πως είναι πασαλείμματα για αυτούς που πασαλείβουν τα μούτρα τους με άφτερ σέιβ κάθε πρωί. Ή, πόσο θηρίο θα γινόταν άραγες αυτός ο επενδυτής αν τον πληροφορούσαν πως μια γειτονιά, ένας τόπος, δεν είναι τσιφλίκι ενός επενδυτή και ο εξευγενισμός (gentrification) μιας περιοχής, είναι απεχθής για όλους εκείνους που δεν αποκομίζουν χρηματικό όφελος ή δεν τους συγκινεί η ιδέα των νέων καλλιτεχνών να την αράζουν σε κάποιο λοφτ (όχι! αυτό το τελευταίο δεν πρόκειται περί αξιώματος της ομαλοποίησης της κοινωνικής ζωής ενός τόπου). Είναι συγκλονιστικό να σκεφτεί κανείς ότι μια ολόκληρη γειτονιά θα αλλάξει άπαξ και διά παντός και με έναν συγκεκριμένο τρόπο (αν και αυτός μάλλον αδιαφορεί για τον τρόπο), επειδή το επιθυμεί ένας ιδιώτης με την συμπαράσταση κάποιων «οραματιστών» με πράσινες ευαισθησίες και «κινηματικές μεθόδους» που βρίσκονται σε ακριβώς παράλληλη τροχιά με τις «αντι-εξουσιαστικές μεθόδους» του ΓΑΠ. [2] (Δυστυχώς, πολλοί συναινούν. Αυτοί είναι εκείνοι που σκορπίζουν τον εαυτό τους ώστε να μη χάσουν κανένα επεισόδιο από το διαρκώς ανατροφοδοτούμενο θέαμα του να παίζεις με τα κουβαδάκια σου [3]).

                                                                     ***

Ο σκηνοθέτης Μενέλαος Καραμαγγιώλης στήνει την κάμερα του στην Ιάσωνος και καταγράφει την «ανθρωπογεωγραφία» των επισκεπτών των οίκων ανοχής. Ενδιαφέρεται λέει για τη “διαχείριση της γκαύλας” του κοσμάκη. Κατόπιν εισέρχεται στο ρεστοράντ δίδυμο αδελφάκι μιας γκαλερί που βρίσκεται ακριβώς πάνω στην Ιάσωνος για να εξασκηθεί στην ωμοφαγία. [4] Είναι αλήθεια πως οι καλλιτέχνες συνήθως προηγούνται των εξελίξεων, γενικώς και ειδικώς. 

Όταν διοργανώθηκε το πρώτο ReMap (μάντεψε ποιος έβαλε τη χερούκλα του στη διοργάνωση, εκείνος ο επενδυτής ντε!), κάποιοι ξεσπιτώθηκαν για τα καλά ώστε να βρεθούν διαθέσιμοι χώροι για τα παιχνίδια θησαυρού των καλλιτεχνών-επισκεπτών. [5] Δικό μου είναι το σπίτι, ότι θέλω το κάνω. Συμβαίνουν αυτά, είναι σκληρός ο κόσμος που ζούμε. Ούτε να τα βάλεις με τσι καλλιτέχνες είναι εύκολο∙ λεπτά ζητήματα αυτά, δεν μπορείς να περιμένεις ότι είναι ακτιβιστές ώστε να δράσουν αναλόγως, ούτε ότι είναι θεωρητικοί ώστε να σκεφτούν αναλόγως. Άλλη η δουλειά τους, άλλη η λειτουργία τους. Άλλοτε χρήσιμη μόνο γι’ αυτούς τους ίδιους και διάφορους παρατρεχάμενους, κάποιες φορές χρήσιμη και για εμάς. 

Η προ τριετίας επέλαση τους ήταν το προμήνυμα της τωρινής επέλασης. Οι καλλιτέχνες είπαμε, προηγούνται∙ τι έπεται ποικίλλει ανάλογα αν έχουμε να κάνουμε με τον Μαρινέτι και το πάθος του για μέταλλο και ατσάλι ή τους καταστασιακούς και το πάθος τους για ελευθερία και ελευθεριότητα. Στην περίπτωση μας, οι καλλιτέχνες-άποικοι του Μεταξουργείου, φέρνουν τα φώτα, πολλά φώτα. 

Όταν στήνεται η κάμερα του Καραμαγγιώλη τα φώτα ζαλίζουν το αντικείμενο της «ανθρωπογεωγραφίας» του (που βρίσκεται σε παράλληλη τροχιά με τη «ψυχογεωγραφία» του ReMap [6]). Ο σκηνοθέτης βιντεοσκοπεί το παρελθόν (μάλλον όμως πως αποκρύπτει τη μυρωδιά των ούρων), αυτό που ήτανε η Ιάσωνος (φυσικά όχι από πάντοτε) και σηματοδοτεί τη νέα εποχή. Στήνει ένα ανταρτοπόλεμο∙ το προπύργιο-καταφύγιο του ειδικεύεται στην ωμοφαγία, οπωσδήποτε χρήσιμο skill να αποκτήσει κανείς στους περίεργους καιρούς που ζούμε. 

Ένα παράδοξο είναι η φαινομενική άγνοια του σκηνοθέτη όσον αφορά το ποιόν των θηραμάτων του. Μάλλον επιλέγει να ξεχάσει πόσο μαζικό είναι το πλήθος που τριγυρίζει στα τσακισμένα κτίρια που στεγάζεται ο αγοραίος έρωτας (πολλές πολλές χιλιάδες). Ίσως και να μην κυκλοφορεί πολύ στο Μεταξουργείο ή να μην επισκέπτεται τις λαϊκές αγορές. Τα φώτα της κάμερας του δεν αρκούν από μόνα τους να φοβίσουν τα πλήθος που έρχεται από το παρελθόν∙ όταν φωτίσει η γειτονιά για τα καλά από τα γυαλιστερά χαμόγελα του νέου κύματος αποίκων το οποίο θα κάνει ουρές έξω από τα ωμοφαγικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα που θα στεγαστούν στους αναπαλαιωμένους χώρους στη γειτονιά, το πλήθος θα τρέξει να κρυφτεί έως ότου αποχωρήσει με την ουρά στα σκέλια για άλλες, νοτιότερες πολιτείες. 

Έτσι γινόταν πάντα, σύμφωνοι. Δηλαδή, κύκλους κάνει το πράγμα. Από τα κρατικά οχυρά γκέτο-πορνεία με αστυνομική εποπτεία μέχρι και τη δεκαετία τα μέσα της δεκαετίας του ’50, περάσαμε στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Και από τα νέα - ανοιχτά αυτήν τη φορά - γκέτο σε υποβαθμισμένες περιοχές της πόλης από το ’80 και έπειτα, μέχρι την τωρινή επαναδιαπραγμάτευση του θέματος. [7] Η Αγορά έχει κάνει την σαρωτική εμφάνιση της∙ νέα κλειστά γκέτο ετοιμάζονται (supermarket του sex, πολυδαίδαλα πορνοmall ή κάπως έτσι τελοσπάντων), αυτήν τη φορά υπό την εποπτεία επιχειρηματιών. Οι ετεροτοπίες των οίκων ανοχής θα συντροφεύουν επ’ αόριστον την κοινωνική ζωή. [8] 

Ο χρήστης ναρκωτικών, υπάρχει και δεν υπάρχει, όπως και οι μη νόμιμοι μετανάστες άλλωστε, αποτελούν και αυτοί μια ετεροτοπία. Κατανοώ την αγανάκτηση της Δήμητρας Γαλάνη, κάτοικος Κεραμεικού από το 1998. [9] Μίλησε για μια κάποτε υποβαθμισμένη πολυπολιτισμική περιοχή που μετατράπηκε σε κόλαση. 

 Αλήθεια, τι να απέγιναν εκείνοι οι κάτι χιλιάδες μουσουλμάνοι της Θράκης που την έβγαζαν στο Κεραμεικό-Γκάζι. Σκορποχώρι φαντάζομαι. Εμένανε λοιπόν η έγνοια μου, είναι πως δε θα τους συναντήσω ποτέ στο δρόμο∙ δε θα μάθω πως είναι η κοψιά των προσώπων τους Τι; Να πάω στην Ανατολική Θράκη να τους δω να μου φύγει το άχτι; Τότες, αν είναι έτσι, γιατί δεν πάνε οι άλλοι στο Σόχο να δουν πως είναι και μας ζαλίζουν τόσα χρόνια για το πανεθνικό στόχο δημιουργίας ενός “Σόχο της Αθήνας;”

Έχω επισκεφθεί το Σόχο. Μου άρεσε.

But... the world is a rather complex place. Αν παραδοθείς στην υστερία που έρχεται από κάθε πλευρά (“κάτι να γίνει με το ιστορικό κέντρο ρε παιδιά”), τα πράγματα περιπλέκονται (με την αυστηρή προϋπόθεση ότι επιθυμείς, τη βρίσκεις ρε παιδί μου, να βάζεις και λίγη αλήθεια μέσα στις αναζητήσεις σου). Όσο θα συναινείς στην αγανάκτηση της Δήμητρας Γαλάνη, τόσο η αλήθεια θα απειλείται. 

Επανέρχομαι εκ νέου με κατανόηση για το θέμα της Γαλάνη. Στα Εξάρχεια δεν άντεξαν, πάνε πολλά χρόνια βασάνων, και τους πετάξαν κλωτσηδόν, βαποράκια και χρήστες, από την πλατεία. Εκεί βέβαια μίλησε η γειτονιά, ποιοτικές διαφορές πάντα θα υπάρχουν (δεν είναι όλα ίσα και όμοια). Είμαι καλοπροαίρετος∙ δε θα αμφιβάλλω για τις προθέσεις της Γαλάνη. Θα αντισταθώ όμως στην υστερία, δε θα βουτήξω τα χέρια μου στο ψέμα.

Με ενδιαφέρει να μάθω γιατί λειτουργούσε ο ΟΚΑΝΑ στη Σοφοκλέους. Γιατί οι εκδιδόμενες είναι πολίτες με λιγότερα δικαιώματα. Αναρωτιέμαι τι θα απογίνει ο λούμπεν πληθυσμός αφότου κατέβει πανηγυρικά (στα εγκαίνια θα φωνάξουμε όλα τα free press∙ τα ποτά τα βάζει το Dewars) το κύμα των Αγρίων. Για το υπόλοιπο του πληθυσμού της γειτονιάς, ξέρω, υπάρχει και η τηλεόραση (μέχρι να ανέβουν πολύ τα νοίκια). "Αφήνεται" άραγες μια γειτονιά να ρημάξει; Από ποιους; Για ποιους λόγους; [10]

Τέτοια όμορφα ερωτηματάκια θα ήθελα να θέσω. Έως ότου να απαντηθούν (ποτέ) ώστε να δούμε το θέμα “κάτι να γίνει με το ιστορικό κέντρο ρε παιδιά” από τη σωστή οπτική γωνία, καλό θα ήταν να αποφεύγει κανείς την υστερία και τον πανικό μιλώντας για την εγκληματικότητα. Είναι πάνω στον πανικό που χάνει κανείς τον έλεγχο∙ όταν αυτό το "κανείς" γίνει και πολυπληθές, η μυρωδιά της καμμένης σάρκας αρχίζει να μυρίζει πολύ έντονα. 

[1] http://www.rnw.nl/english/article/devils-bargain

[2] http://futura-blog.blogspot.com/2010/10/blog-post_12.html

[3]http://www.newrafael.com/wp-content/uploads/2010/05/2010_kunsthalleathena-700x442.jpg

[4] http://www.lifo.gr/mag/columns/3314

[5]http://nomadikiarxitektoniki.net/%CF%84%CE%BF-%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF-%CE%B5%CE%BE%CE%B5/

[6] Στο ίδιο.

[7]http://www.kmprotypigeitonia.org/files/file/Diplomatikes/Oi%20oikoi%20anahis%20san%20eteropies%20ston%20astiko%20isto_SOFIA%20HATZINA_2005-2006.pdf

[8] Στο ίδιο.

[9] http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=32&artId=362720&dt=24/10/2010

[10] http://www.enet.gr/?i=news.el.ellada&id=218778

Δες:

‘ReMapKM 2. O εξευγενισμός της περιοχής, οι αρχιτέκτονες, οι καλλιτέχνες και η πόλη σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης.’ http://tinyurl.com/2fnzg9z

Ανάπλαση Κέντρου, konteiner 011 (Nοέμβριος 2010, Βλέμμα_Πόλη, σ. 28). http://www.konteinermag.blogspot.com/

Ενάντια στο θύμα: το θαύμα της Natascha Kampusch

Η Natascha Kampusch έζησε μια ιστορία απ’ αυτές που διαβάζουμε στις εφημερίδες με έναν κάποιο τρόμο. Απήχθηκε σε ηλικία δέκα ετών και πέρασε τα επόμενα οκτώ χρόνια σε ένα κελάρι στην αυλή του σπιτιού του βασανιστή της. Αρκετές τέτοιες ιστορίες έχουν σοκάρει τον κόσμο ανά τα χρόνια. Μόνο που η περίπτωση της Natascha είναι κομματάκι διαφορετική.

An astonished, infatuated public awaited her first words. They turned out to be complicated and unsettling and not fairytale-like at all. "I mourn for him," she said of her kidnapper. The admiration turned to disgust and confusion and she began getting hate mail.

 Ίσως το άτυχο αυτό κορίτσι, αυτή που βίωσε τον τρόμο όπως μόνο τον φανταζόμαστε εμείς οι υπόλοιποι, να ήταν το μεγάλο θύμα, και αυτό να ήταν έκανε να γίνει "πολύ άνθρωπος," τόσο ώστε να συγχωρήσει το βασανιστή της, το τέρας που την έκανε να υποφέρει τόσα πολλά. Τότε λοιπόν, η  Natascha θα ήταν ο ιδανικός εκφραστής της έκφρασης "ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο:"

Από την άλλη, και εξαιτίας του ευγενούς αρνητή του ανθρώπου που ακούει στο όνομα Νίτσε, το όνομα "άνθρωπος" θα γίνει συνώνυμο μιας αποτυχίας που δεν προσιδιάζει στον άνθρωπο, της αποτυχίας του ανθρώπου να είναι αυτό που θα μπορούσε να είναι. "Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο" είναι το κωδικό όνομα της αποτυχίας αυτής, που, μέσω της έξοχης διαστροφής της γλώσσας, κάνει κατανοητό ότι πίσω από το "πολύ" κρύβεται πάντα το "λίγο". Αυτός που είναι "πολύ" άνθρωπος είναι λίγος ως άνθρωπος, και το να είσαι υπερβολικά άνθρωπος σημαίνει πάντα να είσαι κάτι λιγότερο από άνθρωπος. Σημαίνει να είσαι υπερβολικά συμφιλιωμένος με το "ανθρώπινο ζώο" που φοβάται, νοιάζεται πάνω από όλα για την αυτοπροστασία του, αφιερώνεται σε μια ζωή ευνουχισμένου κατοικιδίου (μαμ, κακά, νάνι) και δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το ρίγος του αιώνιου και το ατέρμονου που κρύβει κάτω απ' το μίζερο πετσί του.[1]

 Η Natascha λοιπόν μεταμορφώθηκε σε "ανθρώπινο ζώο"∙ το "ανθρώπινο ζώο" συνήθως προστατεύεται από τους άλλους, μα πίσω από τα λόγια συμπόνοιας και τα γλυκά λόγια συμπαράστασης κρύβεται κάτι άλλο. Κρύβεται η απέχθεια των άλλων, η περιφρόνηση τους γι’ αυτό που νομίζουν πως δεν είναι κι αυτοί, θύματα δηλαδή. Μα τούτη τη φορά, ήταν τέτοιο το τραύμα, τόσο μεγάλο το σοκ που υπέστη το θύμα κατά τα οκτώ χρόνια της ομηρίας από έναν παράφρονα, που την έκανε να καταπέσει στο σημείο να συγχωρήσει το βασανιστή, προκαλώντας μονάχα λύπηση και απαξίωση από τους γύρω της. Τούτη τη φορά ο κόσμος αηδίασε, αντέδρασε ειλικρινώς, γιατί φάνηκε λίγη ως άνθρωπος, τόσο λίγη, που ακόμη και το δράμα της παραμερίστηκε μπροστά στο πάθος για χλεύη και αποδοκιμασία.

 

                                                                 *

Ευτυχώς για εμάς, τα πράγματα συνέβησαν αλλιώς. Γιατί η ζωή υπάρχει κι αλλιώς από όπως μας την αφηγούνται οι άλλοι, οι πολλοί, οι άνθρωποι:

At first Natascha was inundated with offers of help. But the offers stopped, she says, when she refused to play the role of a victim – a weak girl in need of help – and instead tried to explain to interviewers the nuances of their relationship. That wasn't the story people wanted to hear, so they dismissed her as suffering from Stockholm Syndrome – a label intended, she says, to deny her the ability to judge her own experiences.

 

Η Natascha έπρεπε αναγκαστικά, είτε να αναλυθεί τόσο πρόχειρα και τελεσίδικα ώστε να τη βγάλουν "Σουηδέζα" και να ξεμπερδέψουν εύκολα με δαύτην, είτε θα έπρεπε να θεωρηθεί τέρας. Το τέρας.

                       “I want to reclaim the interpretation of my own story.”

 

 Το τέρας, δυστυχώς για τους πολλούς, είχε λαλιά, μια λαλιά ορθολογική:

"I find it very natural that you would adapt yourself to identify with your kidnapper," she says. "Especially if you spend a great deal of time with that person. It's about empathy, communication. Looking for normality within the framework of a crime is not a syndrome. It is a survival strategy." She pauses. "But people get annoyed when I say this. Some say I should be locked up again, that it isn't really special to have been locked up like that, that I liked it, that it was good for me."

 Το τέρας έπρεπε να κλειδωθεί ξανά στο μπουντρούμι λοιπόν. Ίσως γιατί τόλμησε να ανατρέψει τους κανόνες του παιχνιδιού, του παιχνιδιού της ασέλγειας πάνω στο πτώμα του θύματος με ευγενική χορηγία τα Μ.Μ.Ε. και πολλές φορές με την συγκατάνευση του θύματος. Δεν έπρεπε να δοθεί η ευκαιρία στο τέρας να ερμηνεύσει την ιστορία της με τον τρόπο τον οποίο αυτό διάλεξε και που ήταν, προς μεγάλη μας χαρά, ένας τρόπος ολότελα διαφορετικός από το γνώριμο της θυματοποίησης.

 

 Η Natascha ως μια μηχανή επιβίωσης, ως η ενσάρκωση του αντιθέτου του "ανθρώπινου, πολύ ανθρώπινου," ως το πιο ασυνήθιστο τέρας. Η Natascha κατάργησε τη "Σουηδική στάμπα" που της κόλλησαν μόνο και μόνο για να ριχτεί με τα μούτρα σ’ αυτό που θα έπρεπε να αποτελεί την μόνη κατεύθυνση της συμβουλευτικής ψυχολογίας: την προσπάθεια για μια ολική ανασύσταση του εαυτού όταν αυτός βρίσκεται να κοιτά τη χαράδρα με το ένα πόδι να στέκει μετέωρο στον αέρα, αφότου όμως ο εαυτός έχει αφεθεί να υπάρξει προηγουμένως, αφότου του έχει επιτραπεί να βγάλει μια λαλιά. 

 

 Το θύμα πρέπει να να νοιώθει και να δείχνει θύμα, κι ας μη το ρώτησε ποτέ κανείς. Μετά οι ψυχολόγοι θα τα ρίξουν σε όλους τους άλλους∙ το θύμα θα ανακουφιστεί. Μετά θα προσφέρουν χείρα βοηθείας στο θύμα∙ το θύμα θα ξεφραγκιαστεί. Μετά θα είναι όλα καλά, όλα στην εντέλεια∙ το θύμα θα είναι πλέον άνθρωπος, πολύ άνθρωπος...

[1] http://radicaldesire.blogspot.com/2010/10/monsters-like-us-addendum.html

Τα αποσπάσματα προέρχονται από το άρθρο της Guardian, 11/09/2010

http://www.guardian.co.uk/world/2010/sep/11/natascha-kampusch-interview

photo: http://www.flickriver.com/photos/tags/windowsofsuffering/interesting/