λ. βασανίζομαι

IRONY IS A WARM GUN

ΙΙ

Μιλώντας περί ειρωνείας, ίσως να έχετε παρακολουθήσει κάποιο από τους σωρούς των video που με τη μάσκα της σάτιρας έχουν μoναδικό σκοπό τη γελοιοποίηση καταστάσεων που σε εκείνους φαντάζουν θλιβερές και αστείες, καταστάσεων ανθρώπινων (ίσως πολύ ανθρώπινων) που βιώνονται από ανθρώπους γύρω μας (π.χ. πρώην τοξικομανής – νυν θρησκεύομενος). Είναι λογικό ως ένα βαθμό να βρίσκει κανείς μια ευχαρίστηση εμπρός της γελοιοποίησης όλων εκείνων που τον καταδυνάστευαν κάποτε: παλαιομοδίτικες ιδέες, μαραμένες λέξεις (π.χ. «θύμησες»). Επιπλέον, όλοι μας γνωρίζουμε πόσο έντονη μπορεί να γίνει η επιθυμία να συγχρονίζεσαι με την εποχή σου, το διαπίστωσε άλλωστε και ο Ρεμπώ όταν μας πληροφόρησε πως «δεν έχεις άλλη επιλογή από το να είσαι μοντέρνος». Βρισκόμαστε σήμερα πάντως στο σημείο όπου «το να είσαι άνθρωπος έγινε συνώνυμο του να είσαι μοντέρνος, δηλαδή εφήμερος». 

Όπως κι εκείνοι λοιπόν, έτσι και εμείς ήδη καταδυναστεύομαστε από τον ανέξοδο ατομισμό, την αχαλίνωτη αθυροστομία, τον χυδαίο υλισμό όλων εκείνων που κάθε φορά που ανοίγουν το στόμα τους με σκοπό να εκστομίσουν την κατηγόρια «μικροαστός!» δεν κάνουν άλλο πράμα από το να επιδεικνύουν την τύφλα τους. Μια τύφλα μεθυσμένη από την ατελείωτη αυταρέσκεια θα έλεγε κανείς·τύφλα στην έπαρση. Τα  video αυτά που μυρίζουν ψευδεπίγραφη - νοθευμένη από το πανταχού παρών lifestyle - αυθεντικότητα, αποτελούν μνημείο κακογουστιάς. Μια δήθεν σάτιρα που δεν προκαλεί το γέλιο αλλά εκβιαστικά μονάχα απαιτεί από εσένα να απελευθερώσεις εκείνο το κομμάτι του εαυτού σου που σε καλεί προς ανθρωποφαγία. 

Διάβασα κάπου πως ένας ανόητος είπε το εξής σοφό: «αυτή η χώρα θα πέσει στο γκρεμό χαχανίζοντας». Προσοχή· δεν θα βουτήξει στο κενό μέσα σε έκσταση αλλά εξουδετερωμένη έπειτα από στιγμές ανελέητου χαβαλέ. Φυσικά, και η έκσταση ακόμη εξουδετερώνει το υποκείμενο αλλά μάλλον δηλώνει κάτι βαθύτερο από μια διαδικασία που μοιάζει με νάρκωση μέσω της μίμησης: το γέλιο που προκύπτει μέσα από το χαβαλέ αποκαλύπτει ολοφάνερα το κωμικό χωρίς το κωμικό όπως το περιέγραψε ο Kundera. 

Κωμικό χωρίς το κωμικό: η περίπτωση να γελάς με κάτι που δεν είναι αστείο. 

Ο χαβαλές, πολύτιμο απόκτημα για παρέες φοιτητών που οχλαγωγούν σε κάποιο διαμέρισμα τις νυχτερινές ώρες, είναι μια κατάσταση που απέχει ένα διάστημα φωτός μακριά από το χιούμορ. Το χιούμορ προϋποθέτει αγάπη· είναι ακριβώς η αγάπη του Σταύρου Τσιώλη προς τους χαρακτήρες που σατυρίζει στις ταινίες του που αποδίδει καρπούς και σπέρνει αβίαστο γέλιο στο θεατή. Το χιούμορ επίσης δύναται να είναι μαύρο, σαν τη ψυχή του ποιητή.

Ο χαβαλές προκύπτει από τη ζωντανή επικοινωνία και συνδυαλλαγή άγουρων ακόμα, με δίψα για ζωή ωστόσο, νεαρών οργανισμών. Όταν ο χαβαλές αποκόπτεται από το φυσικό του περιβάλλον όμως ώστε να μεταφερθεί στην οθόνη αποκαλύπτει αυτομάτως την στενή, περιοριστική, και στενάχωρη, φύση του: η επιθετικότητα του, η ατσαλοσύνη του, η επιφανειακότητα του πυροβολεί το χιούμορ, πολύτιμο διανοητικό κατόρθωμα της νεωτερικότητας σύμφωνα με τον Octavio Paz, χιούμορ που αγαλλιάζει τον άνθρωπο. Το χιούμορ αποτελεί και απόδειξη εκλέπτυνσης, δεν είναι μόνο παράγωγο της αγάπης. Εκλέπτυνσης του πνεύματος μάλλον με όρους αποκλειστικά μοντέρνους, δηλαδή εφήμερους, ωστόσο εκλέπτυνσης.