III. Στους δρόμους

Αντι-εξουσιαστές

 Εντός του παιχνιδιού αυτού που περιγράφουμε, βρίσκονται και οι αντι-εξουσιαστές. Οι κανόνες του παιχνιδιού, ας είμαστε ειλικρινείς, δεν καθορίζονται από δαύτους. Αυτοί λειτουργούν σαν δρώντα υποκείμενα μεν, στη σκακιέρα αλλωνών όμως. Το ίδιο συμβαίνει και με τους υπόλοιπους της πορείας, άλλωστε.

 Τη στιγμή που οι κλώνοι εκσφεδόνισαν τα πρώτα πυρομαχικά στο κάτω μέρος της πλατείας, δε βρίσκονταν μόνοι τους. Στις μάχες που ακολούθησαν, πολλοί μαυροφορεμένοι με αντι-ασφυξιογόνες μάσκες ρίχνονταν με πάθος στο παιχνίδι φυσική εξόντωση του εχθρού – δολιοφθορές στο σύστημα εξουσίας. Να ισχυριστεί κανείς πως η δράση των αντι-εξουσιαστών καθορίζεται πάντοτε από την πρωτοβουλία των εργαζόμενων κλώνων τους, ή έστω ότι επισκιάζεται πλήρως απ’ αυτή, θα ήταν σχεδόν παράλογο.

  Στο Σιάτλ, το 1999, κατά τη διάρκεια των απαραίτητων συνεννοήσεων των οργανωτών των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας με την ηγεσία της αστυνομίας, είχε συμφωνηθεί ο αριθμός των συλλήψεων αφότου οι διαδηλωτές θα εξασκούνταν στο πατροπαράδοτο sit-in. Τα πράγματα εξελίχθηκαν κάπως διαφορετικά τελικά, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Στην Ελλάδα, και παρότι δεν υπάρχει μια τέτοιου είδους συννενόηση, δείχνει να υφίσταται μια ανάλογη αντιστοιχία. Η δράση των μπαχαλάκηδων, που όπως αναφέραμε ήδη, σχηματίζονται άτυπα από διάφορες ξεχωριστές μεταξύ τους κατηγορίες ενδιαφερομένων, μοιάζει να είναι νομιμοποιημένη κατά τον ίδιο τρόπο, είναι σαν να υπάρχει μια ανείπωτη συνεννόηση μεταξύ των δύο ενδιαφερόμενων μερών δηλαδή. Όπως και στο παράδειγμα made in USA, έτσι και εδώ, τα όρια μιας εκδήλωσης διαμαρτυρίας φανερώνονται στενά. Έτσι είναι αυτά τα πράγματα, ζούμε σε κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, πρώην εύπορες κιόλας, άλλωστε με ότι συνεπάγεται αυτό για τη χαλάρωση των αγωνιστικών αντανακλαστικών μιας κοινωνίας.

 Ωστόσο, μετά το Δεκέμβρη, και αφότου ο όρος αντι-εξουσιαστής έφθασε κοντά στο να γίνει ακόμα και αποκριάτικη φορεσιά, τα αντανακλαστικά της οργής έγιναν περισσότερο ελαστικά. Στις πορείες σωρό από νεανίες υποδύονται τον αντι-εξουσιαστή της γειτονιάς σας, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητα κακό, είναι ωστόσο ένα στοιχείο που εκμεταλλεύεται το αντίπαλο στρατόπεδο.

 Ξέχωρα από τους κλώνους κομάντο αντι-εξουσιαστές, λογής λογής νεανίες και κορασίδες, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το μπουλούκι που έπιασε ο φακός της κάμερας στην πορεία της 6^ης Δεκέμβρη, ξαμολύονται ανάμεσα στο σώμα της πορείας διαρρηγνύοντας τη με έναν αποτελεσματικό τρόπο. Ίσως να ήταν ακραίο να ισχυριστεί κανείς ότι η αστυνομία επιθυμεί να δυσφημήσει στο ευρύ κοινό μια εκ κατασκευής μη φιλική οντότητα για τα ήθη των νοικοκυραίων. Ωστόσο, καταφέρνει αποτελεσματικά να σπείρει τον καρπό της αμφιβολίας ανάμεσα στους πρωταγωνιστές∙ επιτυγχάνει να ιδιοποιηθεί, καταστρέφοντας το ταυτόχρονα, το κέρδος, μιλάμε αυστηρά σε όρους πολιτικής του δρόμου, του Δεκέμβρη: μάχιμους νέους, έτοιμους για αντιπαράθεση με τον αντίπαλο. Νέους σαν τους μαθητές στην πορεία της 6^ης Δεκέμβρη, όταν και παρέμειναν μεταξύ της εισόδου του Μετρό και της πλατεία Συντάγματος έως αργά το απόγευμα παίζοντας πετροπόλεμο με τα ΜΑΤ σε ένα παιχνίδι με σίγουρο νικητή την αντίπαλη πλευρά. Ήταν το πάθος.

 Η ομάδα των κλώνων που εθεάθη από το πλήθος αποτελεί την τρομακτική παραμορφωμένη εικόνα αυτών των μαθητών (έχει μια ολοφάνερη πρακτική λειτουργία, αυτή του σκιάχτρου) ∙ οι αδέσποτοι αστυνομικοί με πολιτικά ετών 19, ενσαρκώνουν τον υποσυνείδητο φόβο των συμμετοχόντων με βλέψεις συγκρουσιακές.

 Το συνεπαγόμενο κλείδωμα της πιθανότητας μαζικής εξεγερσιακής έκφρασης του πλήθους, ούτως ή άλλως μακρινό σενάριο βέβαια, όπως αυτό διαμορφώνεται από την αυξανόμενη αποτελεσματικότητα των δυνάμεων της τάξης και ασφάλειας, θα μπορούσε να αποτελέσει αφορμή για επαναδιαπραγμάτευση των όρων λειτουργίας της αντίστασης κατά τη διάρκεια μιας διαδήλωσης από την πλευρά του μάχιμου συγκρουσιακού κομματιού του. Η συγκρουσιακή βία κατά τη διάρκεια μιας πορείας λειτουργεί ανασταλτικά, ο κλεφτοπόλεμος μπορεί να πάρει άλλες μορφές στο χώρο. Να, κάπως έτσι:

We have already rejected any idea of a frontal attack. Mind cannot withstand matter (brute force) in open battle. It is rather a question of perceiving clearly and without prejudice what are the forces that are at work in the world and out of whose interaction tomorrow must come to be; and then, calmly, without indignation, by a kind of mental ju-jitsu that is ours by virtue of intelligence, of modifying, correcting, polluting, deflecting, corrupting, eroding, outflanking . . . inspiring what we might call the invisible insurrection. It will come on the mass of men, if it comes at all, not as something they have voted for, fought for, but like the changing season; they will find themselves in and stimulated by the situation consciously at last to recreate it within and without as their own.[i]

Μετά την πορεία

 Η Δεκεμβριανή κληρονομιά του σαμποτάζ, βλ. σαμποτάζ στα ακυρωτικά μηχανήματα των Μ.Μ.Μ., είναι κάτι στο οποίο θα μπορούσαμε να στρέψουμε την προσοχή μας. Σ’ αυτό πάνω, απαιτείται αυξημένη προσοχή όμως, για διαφορετικούς λόγους αυτήν τη φορά. Το κίνημα “Δεν Πληρώνω” που βγήκε στον αφρό τελευταία, όσο πετυχημένο κι αν φαίνεται, κατά τόπους ήταν κιόλας, βλ. τις περιπτώσεις με τα διόδια στα Βόρεια Προάστια όπου γίνηκε γνωστό το πρόβλημα (η κλεψιά), φανερώνει ένα φαινόμενο κομματάκι σύγχρονο.

 Το θέμα της διαφάνειας μοιάζει να είναι επιτακτικό αίτημα, είτε από τη πλευρά της δημοσιογραφίας των πολιτών, είτε ψευδεπίγραφα από την πλευρά της εξουσίας του Παπανδρέου (e-government). Όσο όμως το Twitter αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για περιπτώσεις όπως της Αιγύπτου όπου το μπλακ άουτ συσκότιζε την κατάσταση, άλλο τόσο φαντάζει εμπόδιο σε στιγμές όπου η αντίσταση οφείλει να είναι... προσεκτική.[ii] Το θέμα μας ωστόσο δεν είναι το Twitter∙ το θέμα μας είναι αν η επιθυμία του κινήματος “Δεν Πληρώνω” να αναμετρηθεί υπό των φώτων της δημοσιότητας είναι η ενδεδειγμένη.

 Χωρίς να αντλώ αυτοπεποίθηση από την ποινικοποίηση του "αδικήματος" που ίσως θα μπορούσε να υποδείξει ότι το κίνημα ακολούθησε ένα μονόδρομο που οδηγούσε σε αδιέξοδο (δεν είναι καθόλου έτσι∙ ένα εδιέξοδο μπορεί να γίνει ένας ανοιχτός δρόμος), αναρωτιέμαι αν είναι πάντοτε η ανοιχτή αντιπαράθεση αυτή που μπορεί να υπονομεύσει με αποτελεσματικό τρόπο τα σχέδια του εχθρού. Στην περίπτωση της ανυπακοής πληρωμής εισιτηρίων έχω την αίσθηση πως θα λειτουργούσε ίσως πιο ιδανικά η μεταβίβαση του εισιτηρίου χέρι με χέρι, έτσι... αυθόρμητα. Φυσικά, το κίνημα “Δεν Πληρώνω” θα μπορούσε να λειτουργήσει ενθαρρυντικά σ’ αυτήν την επιθυμητή πρακτική, μια πρακτική η οποία δυστυχώς δεν ανακοινώνεται από τα μεγάφωνα ούτε προωθείται αποκλειστικά μέσω Twitter. Προϋποθέτει πάνω απ’ όλα την ωριμότητα των δρώντων υποκειμένων και μια πηγαία έκφραση αλληλεγύης που σχηματίζεται μεν κι αλλού, παίρνει ωστόσο μορφή εκείνη τη βαρετή στιγμή που στέκεσαι στην κυλιόμενη σκάλα που βγάζει προς την έξοδο. Δύναται να υπάρξει εκείνη μονάχα τη στιγμή.

 Η διαφάνεια των προθέσεων του κινήματος μοιάζει να συνιστά μια απόπειρα διαλόγου, έστω και αν δεν το παραδέχεται ανοιχτά. Είμαι της γνώμης πως ο μόνος "διάλογος" που μπορεί να εφαρμοστεί στην συγκεκριμένη περίπτωση (αλλά και άλλες) είναι αυτός που εφάρμοσαν οι φοιτητές σε Βερολίνο και Παρίσι: «όξω πούστη από την παράγκα», δηλαδή...

 Πώς άλλωστε μπορεί να γίνει διάλογος με αυτόν που την επόμενη μέρα χρησιμοποίησε τη λέξη "τρομοκρατικό" περιγράφοντας την ακύρωση θέασης μιας ταινίας τη στιγμή που η λέξη αυτή έχει θεσμικά (σε ευρωπαϊκό επίπεδο) φορεθεί σε κάθε είδους παραβατικότητα με πολιτικό στρώμα, υπόστρωμα κτλ κτλ (κτλ... 07/01/2014: το παρόν κείμενο χαρακτηρίζεται ως κείμενο "τρομοκρατικού" θράσους∙ ο συγγραφέας του εξορίζεται από το ίντερνετ μέχρι νεωτέρας) με συνέπεια ο κινηματικός κόσμος να δέχεται ανελέητα κτυπήματα από τη βαριά μπότα του φασίστα της εξουσίας;

 Δεν μπορεί. Ούτε κατά διάνοια.

φωτό: λόκαλ

                                                                                                                                                                                                                                                                        

---

[i] [Λίγο εκτός της μόδας αυτό, δε νομίζετε; Όπως και να ‘χει, είναι μια προσέγγιση κι αυτή], Alexander Trocchi, A Revolutionary Proposal: Invisible Insurrection of a Million Minds. Published as "Technique du coupe du monde," Internationale Situationniste #8 (January 1963).

[ii] Φυσικά, και στην πρώτη περίπτωση χρειάζεται προσοχή. Κάπου το πήρε το μάτι μου, σε μια Αφρικάνικη χώρα λέει, έκαναν ένα κάλεσμα για διαδήλωση μέσω Facebook. Όσοι έσκασαν μύτη πιάστηκαν στη φάκα. Το σκηνικό ήταν στημένο.