βίοι παράλληλοι

Οι τελευταίες ταινίες του Μάρτιν Σκορσέζε και του Παντελή Βούλγαρη φαίνεται πως αποτελούν πρωτίστως φόρο τιμής στα ιερά και όσια της ζωής τους, παρά αυστηρά δομημένες προσπάθειες δημιουργίας κινηματογράφου υψηλών αξιώσεων. 

Πράγματι, το Silence και Το Τελευταίο Σημείωμα αφουγκράζονται επίμονα και ανυπόμονα την ιερότητα που περιέβαλλε, λιγότερο ή περισσότερο, τη ζωή των δύο δημιουργών: τον καθολικισμό και την αριστερά αντίστοιχα.

Καθόλα αναμενόμενο, για τους συνεπείς παρατηρητές της επικαιρότητας, ζούμε άλλωστε στην εποχή όπου ο Πρόεδρος μιας χώρας η οποία δεν έβρισκε τους Ιταλούς αρκετά λευκούς για τα γούστα της μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα δε δίστασε καθόλου να βάλει τον Πάπα Φραγκίσκο στη θέση του· ο Τραμπ πιθανότατα να ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του Σκορσέζε με έναν τρόπο τον οποίο ίσως να εξέπληξε ακόμα και τον ίδιο τον βετεράνο σκηνοθέτη.

Όσο για τον Βούλγαρη, είναι εύλογο να υποθέσουμε πως η βάναυση κατάργηση της υπόσχεσης που γέννησε ο Τσίπρας (καταθέτοντας άπαξ της ανάληψης των καθηκόντων του στεφάνι στη μνήμη των 200 της Καισαριανής), όπως αυτή συνέβη με την άνευ όρων παράδοση του Σύριζα το 2015 και ότι επακολούθησε, πιθανόν να κινητοποίησε ψυχικά τον σκηνοθέτη (που λίγα χρόνια προηγουμένως είχε καταθέσει μια ταινία για τον Εμφύλιο σε τόνο εθνικής συμφιλίωσης) ώστε να αναδείξει το θέμα της Αντίστασης στην Κατοχή.

Το Silence και Το Τελευταίο Σημείωμα δεν συγκρίνονται με τις κορυφαίες στιγμές στην φιλμογραφία των δύο σκηνοθετών οι οποίες δεν βρίσκονται αναγκαστικά πολύ πίσω στο χρόνο – η αμέσως προηγούμενη ταινία του Βούλγαρη, η  Μικρά Αγγλία, ήταν άλλωστε μία σπουδαία ταινία στο είδος της. Αν θέλουμε να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, οι ταινίες ξεχειλίζουν δραματοποιημένη υπερβολή και βεβιασμένη συγκίνηση.

Πιο συγκεκριμένα, η πρώτη ώρα του Silence είναι βαρετότατη ενώ τα αργόσυρτα πλάνα των βασανιστηρίων μας υπενθυμίζουν πως ο πιο εύκολος τρόπος να υποβάλλεις τον θεατή σήμερα είναι να δείξεις το ανθρώπινο σώμα να υποφέρει, η πρόκληση λοιπόν να κινηματογραφήσει πειστικά την, αν μη τι άλλο, επεισοδιακή συνάντηση των Ευρωπαίων με τους Ιάπωνες στη σκηνή της ιστορίας αποτυγχάνει υπό το βάρος της επιθυμίας του Αμερικάνου σκηνοθέτη να δωρίσει την ταινία του σε όλους εκείνους των οποίων οι ζωές ταυτίζονται με τις χαρές, ή και τις διαψεύσεις, της καθολικής πίστης·

όσο για τα συνεχή κοντινά πλάνα στα ξαναμμένα πρόσωπα των αγωνιστών που στάζουν περηφάνια στο Τελευταίο Σημείωμα σπρώχνουν την ταινία στο ναρκοπέδιο του μελό (με τη λαμπρή εξαίρεση της σκηνής του προθανάτιου γλεντιού) υπό το βάρος της βαθιάς ψυχής επιθυμίας του Βούλγαρη να αφιερώσει την ταινία του σε όλους εκείνους τους πιστούς των κουμμουνιστικών ιδεών, όταν εκείνα ταυτίζονται με το ιδεώδες του «αμύνεσθαι περί πάτρις». 

Κλείνοντας, ας εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας για το κινηματογραφικό έργο, σε βάθος δεκαετιών, των δύο αγαπημένων σκηνοθετών, παράλληλα με την κατανόηση μας για τις προθέσεις τους... τι αξία έχει άλλωστε μια ταινία, ανάμεσα σε τόσες άλλες, μπρος στο φως της πίστης τους!