Το νόημα της ζωής και... πως να μελαγχολήσετε.

Τι είναι η ζωή;
Ένα αδιάκοπο, μονότονο βασανιστήριο ή μήπως ένα υπέροχο ταξίδι στην δημιουργία του οποίου, έχουμε τη χαρά να συμμετάσχουμε;
Τι είναι πιο σημαντικό, το καθήκον και η συμμόρφωση με τις κοινωνικές επιταγές ή οι καταπιεσμένες ορμές και επιθυμίες μας;
Με δύο λόγια, σκάσε και δούλευε ή κατέστρεψε και ...απόλαυσε;
Είναι δυνατόν μέσα σε οκτώ λεπτά και ένα δευτερόλεπτο να δοθούν οι απαντήσεις;

Μάλλον όχι, αλλά παρόλα αυτά, σε τούτη τη μικρού μήκους τανία του Patrice Lecont (Le Batteur Du Bolero, 1992), η αλήθεια ξεδιπλώνεται σε όλη της - σχεδόν - την απεραντοσύνη.

Μια ορχήστρα εκτελεί με ακρίβεια και χάρη, τη μεγαλειώδη σύνθεση του Maurice Ravel, Bolero. Η ανεπανάληπτη αυτή μουσική δημιουργία είναι η ζωή, αυτή που μας προσφέρεται και εμείς καλούμαστε να εκπληρώσουμε κατά τρόπο... ιδανικό (το πως μας καθορίζεται αυτός ο τρόπος, είναι μια άλλη κουβέντα, αρκετά επίπονη και αυτή).

Εξαρχής η κάμερα εστιάζει στο πρόσωπο ενός μέλους της ορχήστρας. Αυτός ο άνθρωπος καλείται να τα βγάλει πέρα με τη δουλειά που του ανατέθηκε· το κτύπημα ενός μικρού τυμπάνου στον ίδιο, μονότονο ρυθμό. Ο ρόλος του είναι σημαντικός. Είναι απλά ένα ακόμα γρανάζι, δίχως την λειτουργία του οποίου όμως, η όλη προσπάθεια θα πάει κατά διαόλου.

Αυτός, είναι Εμείς. Είναι ένας από τα μερικά δισεκατομμύρια ανθρώπων επί της γης που καλούνται να παίξουν σωστά το ρόλο τους. Σκάσε και άκουγε, λοιπόν. Ή σκάσε και μάθαινε, δούλευε και ο κατάλογος είναι μακρύς.

Ο συμπαθής ήρωας δείχνει να ασφυκτιά. Η επιλογή του Γάλλου κωμικού ηθοποιού Jacques Villeret εξυπηρετεί τους εμπορικούς σκοπούς του φιλμ, αλλά είναι παραπλανητική. Στην θέση του θα μπορούσε κάλλιστα να βρίσκεται ο καθένας μας. Η χαριτωμένη φατσούλα του Villeret με τα φουσκωτά μαγουλάκια και την παιδικότητα στο βλέμμα, αποκρύπτει την αλήθεια· όμορφος ή άσχημος, λεπτός ή χονδρός, έγχρωμος ή λευκός, χαρούμενος ή μίζερος, πλούσιος ή φτωχός, το αποτέλεσμα θα ήταν ακριβώς το ίδιο.

Πολύ σύντομα κοιτώντας προς την πλευρά της κάμερας, αρχίζει να ρίχνει κλεφτές ματιές στο θεατή αποζητώντας την συγκατάνευση του. Η θυσία στην οποία υποβάλλει τον εαυτό του χρειάζεται μια ανακούφιση. Η συμπάθεια και κατανόηση του Άλλου, καλείται να τον λυτρώσει από το βασανιστικό μαρτύριο του.

Στη συνέχεια της ταινίας, στο βάθος του πλάνου εμφανίζεται ακόμα ένα πρόσωπο. Είναι άλλο ένα μέλος της ορχήστρας που σ’ εκείνο το σημείο αρχίζει να συμμετέχει στην εκτέλεση του κομματιού. Είναι μια νεαρή, εμφανίσημη κοπέλα, που στέκεται όρθια (σε αντίθεση με τον πρωταγωνιστή) και είναι και αυτή επί των κρουστών. Μόνο που κτυπάει τρία και συγχρόνως κατά πολύ μεγαλύτερα σε μέγεθος τύμπανα. Ο ρόλος της είναι σημαντικότερος και η παρουσία της επιβλητικότερη έναντι του συμπαθούς ήρωα μας

Η ταυτόχρονη κορύφωση του κομματιού τη στιγμή που η τυμπανίστρια κάνει την «είσοδο» της είναι ένα επιπλέον στοιχείο, ικανό να προκαλέσει κύματα φθόνου και αποστροφής στον συνάδελφο της. Η δυσφορία του ...μικρού τυμπανιστή αποτυπώνεται γλαφυρά στην έκφραση του προσώπου του. Για να συντελεστεί όμως το θαύμα που λέγεται Bolero, πρέπει να καταπνιγούν τέτοιου είδους συναισθήματα.

Η ιστορία της υποταγής είναι ανελέητη.

Ας μην ξεγελιόμαστε όμως. Η κοπέλα δεν αποτελεί μια εξαίρεση. Ο ιεραρχικά ανώτερος μαέστρος επιβάλλεται σ’ αυτήν κατά τον ίδιο τρόπο ή και αντίστροφα, το ίδιο συμβαίνει και με τον "κατώτερο" της συνάδελφο. Η εκτός των επιτρεπόμενων ορίων και κατά κάποιο τρόπο ανέμελη εκφραστικότητα του παιδικού προσώπου του πρωταγωνιστή, ξορκίζει το κακό σε κάποιο βαθμό. Το παγερό προσωπείο που φορεί η κοπέλα, της έχει επιβληθεί· της μένει μονάχα να υποφέρει αγκομαχώντας να σπάσει τα καταναγκαστικά δεσμά της αστικής ψυχρότητας.

Η ιστορία της καταπίεσης δεν κάνει διακρίσεις.

Η ζωή, όπως και η μουσική του Ravel, είναι υπέροχη. Εντούτοις το τίμημα είναι βαρύ. Η εκμετάλλευση, η υποταγή και η προσαρμογή στις κοινωνικές νόρμες και απαιτήσεις, είναι έννοιες σύμφυτες με το θαύμα της ζωής. Η πολυπόθητη εναντίωση και εξέγερση δεν υπόσχεται πολλά. Αυτά που υπόσχεται όμως, δεν είναι αμελητέα ποσότητα. Ο Michel Houellebecq μιλώντας για το Μάη του 1968 στη Γαλλία, ανέφερε ότι "η «μηχανή» σταμάτησε για ένα μικρό χρονικό διάστημα και αυτό ήταν κάτι το μοναδικό για όσους το έζησαν, κάτι το αξέχαστο για το υπόλοιπο της ζωής τους."

Στo τέλος της ταινίας ο πρωταγωνιστής, ανακουφισμένος που το μαρτύριο του έλαβε τέλος, σηκώνεται για την καθιερωμένη υπόκλιση.

Το χειροκρότημα, ένας παρατεταμένος επιθανάτιος ρόγχος, ρίχνει την αυλαία…