Shutter Islands

Αδιαμφισβήτητα, η απόφαση του Ελληνικού κράτους να μετακυλήσει το βάρος του προβλήματος που προκύπτει από την διαχείριση του προσφυγικού στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου είναι ευθυνόφοβη και αυτοκαταστροφική. 

Πιο συγκεκριμένα, τέσσερα χρόνια έπειτα από την Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας (της Συμφωνίας του Αιγαίου, όπως ονομάστηκε στην Τουρκία) είναι αδιανόητο να επικαλείται κανείς ανύπαρκτα σημεία (γεωγραφικός προσδιορισμός) της Κοινής Δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας ως δικαιολογία της επαίσχυντης κατάστασης που επικρατεί στα νησιά. 

Η Ελλάδα συνεχίζει να εφαρμόζει τον γεωγραφικό περιορισμό αιτούντων διεθνή προστασία στα νησιά (ακόμα κι αν προς στιγμήν ακυρώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας), ένας όρος ο οποίος δεν υπάρχει πουθενά στη Κοινή Δήλωση αλλά απορρέει από την επιθυμία της Τουρκίας να μην δέχεται επιστροφές[1] προσφύγων στα εδάφη της άπαξ και μετακινηθούν στην ενδοχώρα. Αν δεχτούμε το γεγονός πως οι Τούρκοι επενδύουν στην αποσταθεροποίηση των νησιών του Αιγαίου που εμπεριέχονται στα όρια της «Γαλάζιας Πατρίδας», αυτομάτως ξεκαθαρίζει το θολό τοπίο μιας δυσερμήνευτης απαίτησης. 

Ο γεωγραφικός προσδιορισμός που εγκλωβίζει τους πρόσφυγες στα νησιά του Αιγαίου διευκολύνει φυσικά και τους Ευρωπαίους στο παζάρι τους με την Τουρκία καθώς ικανοποιεί τις απαιτήσεις του συνομιλητή τους μετακυλίοντας εξ ολοκλήρου το (πολιτικό) κόστος της διαπραγμάτευσης στην Ελλάδα. Αν οι πρόσφυγες που καταφθάνουν στα νησιά μεταφερθούν από τις Ελληνικές Αρχές στην ενδοχώρα αυτομάτως εξαιρούνται από την Συμφωνία[2] (διακόπτεται δηλαδή η ροή της χρηματοδότησης) - κάπως έτσι υποθέτουμε πως εξασφαλίζεται η συναίνεση της Ελληνικής πλευράς. 

Εν τω μεταξύ, με το σύνολο των επιστροφών στην Τουρκία να μην ξεπερνά τις δύο χιλιάδες από την Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας κι έπειτα (ο αριθμός των εισερχόμενων στην Ελλάδα από τα μέσα του Μάρτη 2016 υπολογίζεται γύρω στις 185.000), γίνεται εύκολα κατανοητό πως η συγκεκριμένη πολιτική δεν παράγει απολύτως κανένα θετικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα.

Έχοντας αυτά τα δεδομένα κατά νου, αναρωτιέται κανείς για το βαθμό μυωπίας της κυβέρνησης η οποία φρόντισε νωρίς να σφραγίσει το παραθυράκι (το οποίο βαπτίστηκε «φάμπρικα») που είχε εφεύρει ο Σύριζα ώστε να μην ξεμείνουν από οξυγόνο οι συμπολίτες μας στα νησιά του Αιγαίου. (Έως και το καλοκαίρι του 2019, μέσω της «ευαλωτότητας» μεγάλο ποσοστό εγκλωβισμένων στα νησιά προσφύγων κατάφερνε να μετακινηθεί νόμιμα στην υπόλοιπη Ελλάδα, ακόμα κι αν η παραμονή τους στα νησιά ήταν πολύμηνη.) 

Γενικά μιλώντας, η Ελληνική πολιτική τα τελευταία χρόνια όσον αφορά το προσφυγικό δεν ξεφεύγει από τη λογική του“extend and pretend,” προσέγγιση άλλωστε η οποία σχετίζεται περισσότερο με την απουσία πολιτικής παρά με τη χάραξη της. 

Ίχνη της αγιάτρευτης - προς το παρόν – αυτής πάθησης, εμφανίζονται ακόμα και στα χείλη του πλεόν αρμόδιου, του νυν υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, ο οποίος άλλωστε αναφέρεται στην «Ευρωπαϊκή ενταξιακή πορεία της Τουρκίας» με πατερναλιστικό ύφος ως προς τους «υπανάπτυκτους», ή κάτι παρόμοιο, γείτονες εξ Ανατολών, αντιπροσωπευτικό δείγμα και ο ίδιος άλλωστε μιας κοινωνίας εγκλωβισμένης πνευματικά στο πρόσφατο παρελθόν της υλικής ευμάρειας και του εφησυχασμού που ενέπνευσε ο υπαρκτός Φουκουγιαμισμός. 

Η συνεχιζόμενη, και εντεινόμενη, αδυναμία διαχείρισης του προσφυγικού αποδεικνύεται έμπρακτα από την κυβερνητική πρόθεση για την κατασκευή mega «Προαναχωρησιακών» Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) σε Λέσβο, Σάμο, Χίο, Λέρο, Κω.

Πιθανολογούμε πως δεν πρόκειται να δούμε κλειστά κέντρα κράτησης ή «δομές», όπως ευφημιστικά ονομάζονται στα Μ.Μ.Ε., αλλά την αδιακήρυχτη (για λόγους πολιτικού κόστους) ίδρυση γκετοποιημένων κοινοτήτων προσφύγων.

Κατά συνέπεια, κανένας απολύτως σκοπός δεν επιτυγχάνεται:

-        τα γκέτο θα αποτελούν τόπους ανεξάντλητης παραγωγής ανέχειας και πόνου για τους πρόσφυγες

-        η ζημιά στο σώμα των νησιωτικών κοινωνιών όχι μονάχα θα εξακολουθεί να υφίσταται αλλά θα επιδεινώνεται καθώς άλλωστε μονιμοποιείται

-        το πρόβλημα της ασφάλειας δεν απαντάται καθότι άλλωστε η ριζοσπαστικοποίηση (και η πιθανή εργαλειοποίηση της από την Τουρκία) θα βρει πρόσφορο έδαφος στα γκέτο των νησιών.

Τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου έχουν de facto εισέλθει σε έναν μετα-δημοκρατικό κόσμο, πλέον δεν φιλοξενούν hot spot, είναι hot spots, conflict zones δηλαδή.

---

[1] https://www.efsyn.gr/sites/default/files/apofasi_0.pdf

[2] «Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνευθηκε από την ΕΕ, τα ελληνικά δικαστήρια και την Τουρκία η Κοινή Δήλωση υπαγορεύει στην Ελλάδα πως αν οι άνθρωποι φύγουν από το Ανατολικό Αιγαίο τότε δεν υπάρχει περίπτωση να υπαχθούν στην "Συμφωνία"». https://www.facebook.com/dimitris.christopoulos.509/posts/2581803785427560

The future is written in the past continuous

Αν επιθυμούσαμε να διαλέξουμε τους πολιτικούς οι οποίοι σημάδεψαν τη διακυβέρνηση Σύριζα (εξαιρώντας τον πρωθυπουργό Τσίπρα), και, κατά συνέπεια, ολόκληρη τη δεκαετία που πέρασε, δεν θα δυσκολεύομασταν ιδιαιτέρως να καταλήξουμε στον Γιάνη Βαρουφάκη και τον Νίκο Κοτζιά. 

Καθόλου παραδόξως, κανείς από τους δύο δεν είναι πολιτικός καριέρας, ουδέποτε υπήρξαν μέλη του Σύριζα. Οι δυο τους δεν θα μπορούσαν να ήταν περισσότερο διαφορετικοί:

ο Βαρουφάκης είναι ένας Globalist κοσμοπολίτης με Αγγλοσαξονική παιδεία,  ονειρεύοταν μάλιστα κάποτε φωναχτά τη μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης, 

ο Κοτζιάς ένας Ελληνοκεντρικός αριστερός παλαιάς κοπής που κατάφερε να μην εγκλωβιστεί στα στενά – πάντοτε στενά! – όρια μιας συγκεκριμένης ιδεολογίας ώστε να καταφέρει να εξελιχθεί σε statesman στο απόγειο της καριέρας του.

Ο πρώτος, καθότι οικονομολόγος, προσέγγισε τα προβλήματα της πτωχευμένης και απαξιωμένης χώρας του από την σκοπιά της οικονομίας. Ο δεύτερος, ως καθηγητής διεθνών σχέσεων, αντίκρυσε τα γεγονότα υπό το πρίσμα της ιστορίας του Ελληνισμού και της όποιας δυναμικής του έχει απομείνει, εξού και η κριτική απέναντι στην πολιτική του στο Κυπριακό από τους κοτζαμπάσηδες που εδρεύουν μεταξύ Καθημερινής/Σκάι και Αμερικάνικης πρεσβείας. 

Η προπαγάνδα των πολιτικών τους αντιπάλων χρέωσε στον πρώτο ένα αστρονομικό ποσό ως συνέπεια των αλόγιστων πράξεων ενός «ακατάλληλου» για την πολιτική «προβληματικού» χαρακτήρα, εν μια νυκτί κυριολεκτικά περάσαμε από τις «Βαρουφίτσες», οι οποίες αντικατόπτριζαν το κύμα ευφορίας του Ελληνικού λαού εν όψει της κατά μέτωπο μάχης με τις Βρυξέλλες, στη δολοφονία χαρακτήρα (character assassination) ενός πολιτικού ο οποίος καταδικάστηκε ακριβώς επειδή αποπειράθηκε να παράξει πολιτική αντί να υποδυθεί και εκείνος με τη σειρά του το ρόλο του στο δράμα που ανέβηκε στην σκηνή της χώρας με τίτλο “extend and pretend” το οποίο δεν βρίσκει πλέον την εφαρμογή του αποκλειστικά στο πεδίο της οικονομίας αλλά συμπεριλαμβάνει και την πολιτική διαχείριση του προσφυγικού/μεταναστευτικού (eu turkey deal),

ενώ στον δεύτερο καταλόγισε την απώλεια («ξεπούλημα») της ιστορικής κληρονομιάς της Μακεδονίας – ο Κοτζιάς, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις πολλών δημόσιων προσώπων που δεν διστάζουν να αναμετρηθούν με την ιστορική πραγματικότητα, όπως την υπαγορεύουν τα γεγονότα και όχι τα ιδεολογικά σχήματα της κάθε πολιτικής παράταξης, πρόλαβε σε 3,5 χρόνια θητείας να βρεθεί αρχικά κατηγορούμενος ως εθνικιστής από την αριστερά, έως ότου βαπτιστεί προδότης από τη δεξιά.

Η δολοφονία χαρακτήρα του Βαρουφάκη, όσο και οι απειλές ενάντια στη ζωή του τέως Υπουργού Εξωτερικών, αποτελούν ταυτόχρονα πληγές πάνω στο σώμα της δημοκρατίας στη χώρα μας αλλά και παράσημα για τους δύο πολιτικούς. 

Ο Βαρουφάκης τόνωσε τη χαμένη τιμή της δημοκρατίας στην Ευρώπη, οι αποκαλύψεις του σχετικά με την πλήρη αδιαφάνεια των άτυπων, ούτως ή άλλως, συνεδριάσεων του Eurogroup, συνεδρίαση Υπουργών στην οποία δεν κρατούνται ούτε πρακτικά, ανέδειξε το ζήτημα της δημοκρατικής νομιμοποίησης των πολιτικών των Βρυξελλών, ειδικά στα χρόνια της λιτότητας. Glasnost δηλαδή. 

Πιστός οπαδός της ιδέας της Ευρωπαϊκής ενοποίησης (εργάζεται πλέον άλλωστε στην περαιτέρω εκβάνθυση της μέσω του diem25, του πρώτου πανευρωπαϊκού κόμματος), ο Βαρουφάκης κήρυξε επίμονα την οικονομική απο-νεοφιλευθεροποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκρίνοντας ένα νέο σχέδιο Marshall για την Ευρώπη - ετούτη ήταν λοιπόν η δική του perestroika.

Πράγματι, ο Βαρουφάκης μοιράζεται την ίδια τραγική μοίρα με τον Mikhail Gorbachev, τον σπουδαίο Σοβιετικό πολιτικό ο οποίος όσο λοιδωρήθηκε στη χώρα του, τόσο εκτιμήθηκε εκτός Ρωσίας·

ο Βαρουφάκης ήταν, και παραμένει έως σήμερα, ο σπουδαιότερος πρεσβευτής της Ελλάδας στην liberal παγκόσμια κοινότητα, βρήκε το κοινό το οποίο απώλεσε στη χώρα καταγωγής του (θύμα άλλωστε της τέταρτης εξουσίας) από τους ψηφοφόρους του Bernie Sunders έως τους πολέμιους του Mateo Salvini και του Brexit. 

Όσο για τον Κοτζιά, άπαξ της αποπομπής του από τη θέση του Υπουργού Εξωτερικών στις 17 Οκτώβρη του 2018, ακριβώς 365 ημέρες από την επίσκεψη του Τσίπρα στην Washington και την περίφημη δήλωση του στον κήπο του Λευκού Οίκου - «δεν αισθάνθηκα ούτε μια στιγμή ότι απειλούμαι»,

(στα τέλη του ίδιου μήνα, η Ελλάδα θα αντικαταστούσε τον πρέσβη της στο Ιράν, ο οποίος βρέθηκε υπέρ το δέον φιλικός στο Ισλαμικό καθεστώς, αλλά και στην Τουρκία, μεταξύ άλλων χωρών, ενώ επίσης θα εγκαινίαζε την πρεσβεία της Κολομβίας στην Αθήνα, ως αντίβαρο φυσικά για τις (όποιες τελοσπάντων) φιλικές σχέσεις του Σύριζα με την Βενεζουέλα του Μαδούρο, κινήσεις που εντάσσονταν σε μία πιο επιθετική κηδεμονία αλά trump των Η.Π.Α. στην Ελλάδα), 

έκανε μάλλον σαφές από νωρίς το διακύβευμα της αποπομπής του που δεν ήταν άλλο από την διαφύλαξη της εύρυθμης λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Με τα δικά του λόγια, λίγο μετά την παραίτηση του από Υπουργός Εξωτερικών, τον Δεκέμβρη του 2018:

 

«δεν μπορεί να υπάρχει τομέας της Ελληνικής πολιτικής σκηνής που να μην υπόκειται στον δημοκρατικό κοινοβουλευτικό έλεγχο, όποτε η Βουλή αποκλείστηκε από τον έλεγχο ειδικών υπηρεσιών, η χώρα δεν κατέληξε καλά».