Mahātmā

 

Φθάνω στον προορισμό μου. Λαβωμένος. Έχει προηγηθεί η σύντομη παραμονή μου εντός ενός αστικού λεωφορείου με leasing και ερμητικά σφραγισμένα τζάμια το οποίο προστέθηκε μετά τυμπανοκρουσιών στον στόλο του Ο.Α.Σ.Α. λίγους μήνες προηγουμένως - ακατάλληλου για την πανδημία και το κλίμα της πόλης το δίχως άλλο.

Εν τω μεταξύ, πέρασε κιόλας ενάμισης χρόνος από το αιφνιδιαστικό σφύριγμα της έναρξης ενός αγώνα που δεν είχε καν αναγγελθεί από τους οικοδεσπότες Κινέζους στη Wuhan. Γενικά μιλώντας, πολύ αόριστα όμως, το ταξίδι προβλέπεται μακρύ μέσα στην curfew νύχτα.

Μετά το πέρας της Αμερικανοκίνητης παγκοσμιοποίησης θα έχουν αντέξει χώρες με μακρόπνοη στρατηγική, functional παρανοϊκοί με το όπλο παρά πόδα, άγιοι της καθημερινότητας που δεν έχουν ποτέ πατήσει το πόδι τους στην λειτουργία της Κυριακής. Όσο για τους έκπτωτους/ες, they know the drill.

 

***

«Δεν μπορούσαν να βάλουν κάποιον δικό μας;» μονολογεί μια καλοβαλμένη μεσήλικη Αθηναία. Καμία ταραχή. Συνεχίζω να τραβάω φωτό με έκδηλη λαχτάρα την τελευταία προσθήκη στο μωσαϊκό των υπαίθριων δημόσιων γλυπτών της Αθήνας.

Στέκομαι μπροστά από τον Mohandas Karamchand Gandhi, βαδίζει κρατώντας lathi και βιβλίο. Αναρωτιέμαι πόσες πατημασιές μας δίνουν τα 240 μίλια που χρειάστηκε να διανύσει μέχρι την Αραβική Θάλασσα, τερματικό σταθμό της ιστορικής πορείας του Salt March.

Στην άλλη άκρη της πλατείας που φέρει το όνομα του ο Harry S. Truman γελά από μέσα του με την αναμενόμενη σε τέτοιες περιπτώσεις αλαζονεία του νικητή, της Δυτικής σκέψης εν προκειμένω. Ειρωνεύεται, είμαστε βέβαιοι, την satyagraha του Ανατολίτη - το δικό του «δόγμα» άλλωστε εγγυήθηκε κάποτε τη νίκη του James Van Fleet στον... Ελληνικό εμφύλιο πόλεμο.

Τηρεί, ο Αμερικανός Πρόεδρος, την παράδοση του Winston Churchill· ο Βρετανός Πρωθυπουργός αραίωνε κάποτε τον θυμό του για τον “fakir of a type well known in the east” στο whisky και το brandy, πριν καταλήξουν γείτονες στο Parliament Square του Westminster στο Λονδίνο.

Καθόλου περιέργως, ο Gandhi των Βρετανών είναι σκεπτικός και στατικός· αναπαριστά τον φιλόσοφο, τον οικουμενικό στοχαστή. Χρήσιμη και αναγκαία (δεδομένης και της ανεπίστρεπτης παρακμής της φιλελεύθερης ιδεολογίας), η σκέψη του Gandhi, μεταθέτει το βάρος της συζήτησης από το ζήτημα των δικαιωμάτων στην έννοια της ευθύνης:

o   Asked in 1947 by the director-general of UNESCO to contribute to the then new and growing discourse surrounding human rights, Gandhi retorted that he had “learnt from my illiterate but wise mother that all rights to be deserved and preserved came from duty well done. The very right to live accrues to us only when we do the duty of citizenship of the world.”

Ο Mahātmā της Αθήνας, γελαστός και εν κινήσει, προβάλλει έναν άνθρωπο της δράσης, τον Ινδό ηγέτη του αντι-αποικιακού αγώνα κατά των Βρετανών (και όχι μόνο):

o   Gandhi didn’t just single out Western imperialists, or blame capitalism’s unquenchable thirst for new markets and resources for European expansionism in Asia and Africa. In his view, organized exploitation of people and resources was a feature of all industrial civilization; and he did not spare its eager imitators in Asia, such as Japan, and their obsession with achieving national strength at the expense of the weak. He could never have advocated or endorsed something like the Great Leap Forward—Mao’s attempt to catch up with the industrialized West, which consumed between thirty and forty-five million lives. India, he was convinced, would be “a curse for other nations, a menace to the world,” once it became industrialized.

Την παρούσα στιγμή, η «Ινδική κατάρα» κωδικοποιείται ως Delta Variant· η «Κινέζικη απειλή» ως Wuhan Virus.

 

“Gandhi’s intellectual development was arrested by intense religious belief,” σύμφωνα με τον κορυφαίο essayist μαρξιστή ιστορικό Perry Anderson.

Ας σημειωθεί ωστόσο πως μέσα από το survival kit του 21^ου αιώνα (αποανάπτυξη, reduce-reuse-recycle, χορτοφαγία, renewable energy) ξεπηδά ορμητικά σαν χείμαρρος ο spiritual μη ανθρωποκεντρικός κόσμος του Mahātmā.

Τέλος, ο Gandhi μπορεί να ήταν, ή και να μην υπήρξε «Saint of the Status Quo», όπως γράφει η Arundhati Roy. Αδιαμφισβήτητα ωστόσο, παρότι Ινδός, δεν ήταν γητευτής φιδιών:

·        politics encircle us today like the coil of a snake from which one cannot get out, no matter how much one tries,” Gandhi once said. “I wish therefore to wrestle with the snake.”

 

***

Μια σειρά από ψηλά κυπαρίσσια, δέντρα του πένθους, στέκουν πίσω από τον Truman. Προαναγγέλουν τον δεύτερο, συμβολικό τούτη τη φορά, θάνατο του - μια μέρα θα τον θυμόμαστε απλά ως number 33.

Όσο για τον Mahātmā, αιώνια η σοφία της ελιάς που ριζώνει πλάι του.